1. 1. محتوای کتاب درسی:

مجموعه مفاهیم، مهارت ها وگرایشهایی که از سوی برنامه ریزان انتخاب و سازماندهی می شود در عین حال محتوا آثار حاصل از فعالیتهای یاددهی یادگیری معلم و شاگرد را نیز در بر می گیرد.(ملکی، ۱۳۸۳).

• محتوای برنامه درسی:

اصطلاح محتوای درسی نه تنها به قسمت ها و قطعههای سازمان یافته ای که به گونه ای منظم یک رشته عملی را تشکیل می دهد اطلاق می شود بلکه شامل وقایع و پدیده هایی که به نحوی با رشته های مختلف علمی ارتباط دارند نیز هست.با توجه به تعریف ذکر شده محتوای برنامه درسی تنها همان نیست که به وسیله برنامه ریزان طراحی شود و به وسیله مولف انتخاب و سازمان دهی شود بلکه به آنچه که در فرایند آموزش ،توسط معلم در ضمن تدریس جلوه می کند نیز گفته می شود. بنابر این محتوای برنامه درسی به مجموعه مفاهیم و مهارت هایی گفته می شود که قبل از اجرای برنامه درسی بنا به بررسی ها و شناخت ها تهیه و تنظیم شده است که در فرایند آموزش ،اصلاح،تغییر ،تکمیل و یا توسعه پیدا می کند.(ملکی،۴۸)
۱-۶٫ روش تحقیق
از آنجایی که این تحقیق به دنبال تعیین میزان انطباق محتوای کتاب‌های فارسی دوره‌دوم ابتدایی (پایه‌های چهارم، پنجم و ششم) با اهداف برنامه‌درسی فارسی می‌باشد لذا روش تحقیق توصیفی می‌باشد.
۱-۷٫ قلمرو تحقیق(جامعه‌آماری)
جامعه آماری این پژوهش کتابهای فارسی دوره دوم ابتدایی یعنی پایه های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی می باشد. از نظر حجم محتوا، تمام محتوای مطرح شده در این کتابها (عناوین، اهداف، داستانها، جملات، و … ) مورد بررسی قرار گرفته است و با بهره گرفتن از این نمونه‌ها کلیه مفاهیم یکی یکی از منظر اهداف (شناختی، عاطفی و روانی – حرکتی) و همچنین موارد انطباق محتوای متن، تصویر و تمرین کتاب ها با هر یک از این اهداف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. همانطور که روشن است ما در این پژوهش با تمام جامعه آماری سروکار داریم و تمام جامعه آماری بعنوان نمونه انتخاب شده است و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

• . محدودیت‌ها و مشکلات تحقیق

با توجه به اینکه اهداف شناختی، عاطفی و روانی – حرکتی موجود در کتاب فارسی دوره ی دوم ابتدایی، بر اساس راهنمای برنامه درسی فارسی دوره ی ابتدایی تعیین شده است و آخرین ویرایش این راهنما مربوط به سال ۱۳۸۶ می باشد، لذا این راهنما از آخرین تغییرات برنامه درسی مطابق با تغییرات روز جهان محروم مانده و محقق نیز محدود به بهره گیری از راهنمای مذکور بوده است.
فصل دوم
مطالعات نظری
مقدمه
کتاب درسی مهمترین و پرکاربردترین رسانه آموزشی است که در نظامهای تعلیم و تربیت جهان مورد استفاده قرار میگیرد آل تبیج^[۳] (۱۹۹۱) معتقد است «کتابهای درسی همه روزه توسط معلمان و شاگردان به کار میرود و گاهی اوقات به عنوان تمام برنامه درسی مورد تاکید معلم قرار میگیرد این در حالی است که در نظامهای آموزشی که الگوی برنامه درسی آنها مبتنی بر موضوعهای درسی مدون و یا مبتنی بر طرحهای قابلیت‌های خاصی^[۴] است کتاب درسی مهمترین و تنها منبع مورد استفاده در فرایند یاددهی و یادگیری است و آموزش و پرورش کشور ایران در بخش آموزشهای فنی و حرفهای از دو الگوی فوق استفاده مینماید بدین صورت که برخی از دروس که مربوط به آموزش فنون و مهارتها است از الگوی صلاحیتهای خاص و دروس نظری از الگوی مبتنی بر موضوعهای درس مدون استفاده مینماید اهمیت کتابهای درسی تنها از جنبهی ابزاری برای آموزش مطرح نیست بلکه کاربرد گستردهی آن در مدارس، دانشآموزان را در معرض عقاید، ایدهها و افکار گوناگونی قرار میدهد که از سوی ناشران و تولید کنندگان کتابهای درسی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم ارائه میشود. (واتییکر و دیبر^[۵] ۲۰۰۰).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

کتاب درسی به عنوان تنها رسانهای که نقش هدایت فعالیتهای یاددهی – یادگیری را در کلاس ایفا میکند دارای اجزاء و عناصری است و ارتباط منطقی و صحیح عناصر یک کتاب درسی به کار آیی آن در آموزش کمک شایان توجهی میکند اهداف، محتوا (شامل متن نوشتاری، تصاویر، نوارها، جداول) و تمرینها سه بخش مهم یک کتاب درسی را تشکیل میدهند.
محتوا و تمرینها باید در جهت تحقق اهداف کتاب درسی باشند مسئله اصلی این تحقیق آن است که آیا عناصر کتابهای فارسی دوره دوم ابتدائی از انسجام درونی لازم برخوردار است و با اهداف پرورش مهارتهای شناختی، عاطفی و روانی – حرکتی همسو است.
با توجه به هدف تحقیق لازم است به تعاریف مورد نیاز اشاره شود.
۲-۱٫ آموزش ابتدایی
اولین دوره آموزش و تربیت برای هر انسانی به طور رسمی، آموزش ابتدایی است. بعد از آموزش‌هایی که فرد در محیط خانواده فرا می‌گیرد، آموزش‌های رسمی به عنوان آموزش دوره‌ عمومی شروع می‌شود. کودکان از سن ۵ سالگی وارد عرصه تعلیم و تربیت رسمی می‌شوند و پس از طی ۶ سال آموزش و تربیت به دوره بعدی یعنی راهنمایی تحصیلی وارد می‌شوند.. دوره‌ ابتدایی با توجه به اهمیت اش در سال های اخیر مورد توجه دانشمندان علوم تربیتی و روانشناسی قرار گرفته است و حرکت های جدیدی که در زمینه توسعه برنامه درسی این دوره در قرن اخیر ایجاد شده است که نشان دهنده اهمیت زیاد آموزش ابتدایی می باشد .
هدف عمده آموزش دوران ابتدایی ، پرورش استعدادها و قابلیت های بالقوه کودکان می باشد ؛ لذا این آموزشها درتمام دنیا ، تحت عنوان آموزشهای عمومی در نظر گرفته می شوند
در جوامع بدوی ، مجموعه میراث فرهنگی بسیار اندک بوده و سطح دانش و مهارت ها آن چنان وسیع نبود ، در نتیجه نیازی به نظام آموزشی منسجم با سبک برنامه خاص احساس نمی شد . آموزش ، بیشتر از طریق خانواده ها انجام می شد و جنبه غیر رسمی داشت.