۱.۰۷

۱.۱۳

۰.۵۲

۱.۳۵

تیر

۳.۴۵

۲.۵۶

۱.۰۳

۱.۰۹

۰.۵۱

۱.۳۵

مرداد

۳.۵۴

۲.۸۷

۱.۰۱

۱.۰۵

۰.۴۵

۱.۰۸

شهریور

شکل­های ۴-۸ و ۴-۹ به ترتیب مقادیر تخصیص­ها و کمبودهای مربوط به بالادست و پایین­دست را نشان می­دهد.
شکل ‏۴‑۸: مقادیر تخصیص و کمبود حاصل از مدل بهینه­سازی برای مصرف ­کننده­ بالادست
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل ‏۴‑۹: مقادیر تخصیص و کمبود حاصل از مدل بهینه­سازی برای مصرف ­کننده­­ی پایین­دست
شکل ‏۴‑۱۰ نتایج حاصل از مدل بهینه­سازی تک­هدفه را برای دو مصرف ­کننده نشان می­دهد. در این شکل مقادیر برداشت­ها، آب برگشتی و جریان­های ورودی و خروجی به شکل گراف نمایش داده شده است.
شکل ‏۴‑۱۰: نتایج حاصل از مدل بهینه­سازی
در جدول ‏۴‑۵ مقادیر برداشت و کمبودهای دو مصرف ­کننده مقایسه شده است، همانگونه که مشاهده می­ شود، مصرف ­کننده­ بالادست برای جبران کمبود آبی خود در این قسمت برداشت بیشتری از آبخوان داشته است. همچنین ملاحظه می­ شود که پایین­دست همچنان کمبودهای بالایی دارد اما نسبت به مدل شبیه­سازی این مقادیر در ماه­های آبان، آذر و دی کمتر شده و در ماه بهمن به صفر رسیده است. همچنبن نتایج نشان می­دهد، برداشت بالادست از آبخوان در ماه­های کم­آبی بیش از برداشت پایین­دست می­باشد که علت آن می ­تواند جریان برگشتی وارد شده به آبخوان (RETg) باشد که در مورد بالادست مقدار بیشتری دارد. در ضمن نتایج مدل بهینه­سازی ، مقادیر تخصیص عادلانه­تری را برای مصرف­­کنندگان فراهم کرده است، زبرا این امکان که مصرف ­کننده­ بالادست از منابع آب سطحی به تنهایی برخوردار شود و مصرف ­کننده­ پایین­دست تنها از آب باقیمانده در رودخانه و مقادیر آب برگشتی بالادست بهره­مند گردد از بین رفته است، بنابراین همانطور که در شکل ‏۴‑۱۰ مشاهده می­ شود، نتایج تخصیص دو مصرف ­کننده نسبت به مدل شبیه­سازی به یکدیگر نزدیکتر است. اما باید به این نکته توجه داشت که مصرف­ کنندگان بالادست به اقتضای موقعیت بهتر خود، حتی در مدل بهینه­سازی نیز از مقادیر تخصیص بیشتری از رودخانه برخوردار شده ­اند و مقادیر کمبود کمتری دارند.
مقایسه­ مقادیر کمبود در دو حالت شبیه­سازی- بهینه­سازی و بهینه­سازی
شکل­های ۴-۱۱و ۴-۱۲ کمبود آبی دو مصرف ­کننده­ بالادست و پایین­دست را در دو حالت شبیه­سازی و بهینه­سازی مقایسه می­ کنند.
شکل ‏۴‑۱۱: مقایسه­ مقادیر کمبود در دو مدل برای مصرف ­کننده­ بالادست
شکل ‏۴‑۱۲: مقایسه­ مقادیر کمبود در دو مدل برای مصرف ­کننده­ پایین­دست
مقایسه­ مقادیر کمبود در دو مدل مذکور نشان می­دهد که در مورد مصرف ­کننده­ بالادست (شکل ۴-۱۱) تفاوت کمبودها در دو مدل چشمگیر نمی ­باشد، از آنجایی که برداشت آب به صورت تلفیقی می­باشد و بالادست، کاهش برداشت از رودخانه را می ­تواند با بهره گرفتن از پمپاژ جبران کند، این مسئله قابل توجیه است. هرچند این نوع تخصیص باعث افزایش هزینه­ های بالادست می­ شود. اما در مورد پایین­دست تفاوت کمبودها در دو مدل این مسئله را نشان می­دهد که در مدل شبیه­سازی قسمت اعظم آب رودخانه عاید بالادست شده و از آنجایی که برداشت از آبخوان، محدود شده است، پایین­دست با کمبودهای بسیاری روبرو می­ شود. در حالیکه در مدل بهینه­سازی برداشت از آب رودخانه متعادل­تر شده و به مصرف ­کننده­ پایین­دست نسبت به مدل شبیه­سازی سهم بیشتری از رودخانه می­رسد و با در نظر گرفتن پمپاژ آب زیرزمینی کمبودهای پایین­دست در مدل بهینه­سازی کاهش قابل­توجهی دارد.( شکل ۴-۱۲)
مدل حل اختلاف
همانگونه که در بخش قبلی ذکر شد، مصرف­ کنندگان آب همواره سعی در تأمین نیازهای آبی خود با کمترین هزینه را دارند، اما تحقق این هدف با توجه به شرایط اقلیمی، امکان­ پذیر نمی ­باشد. در گذشته سیستم­های مدیریتی با در نظر گرفتن کمیت وکیفیت منابع در دسترس، وضعیت آبخوان­ها و شرایط زیست­محیطی رودخانه­ها سعی داشتند نیازهای ذینفعان را تا حد امکان برآورده سازند، اما از آنجایی که ذینفعان مشارکتی در اجرای این سیستم نداشتند، همواره مناقشاتی بر سر کمیت و کیفیت آب عرضه شده وجود داشته است. امروزه سیستم­های حل اختلاف به ذینفعان امکان مشارکت می­دهد، بدیهی است این سیستم­ها کمک شایانی به مناقشات موجود بر سر مسئله­ آب می­ کنند، چراکه پاسخ ارائه شده سیستم متأثر از نظرات ذینفعان، مطلوبیت­ها و عدم توافقاتشان می­باشد. مدل­های حل اختلاف تنوع و گستردگی بسیاری دارند، در این قسمت پس از معرفی ذینفعان موجود و توابع مطلوبیت آن­ها، با بهره گرفتن از سه نوع مدل حل اختلاف (یک مدل حل اختلاف Nash و دو مدل حل اختلاف دیگر) به محاسبه­ی مقادیر تخصیص و کمبودها پرداخته خواهد شد. و در انتها نتایج این مدل­ها با یکدیگر مقایسه خواهد شد.
لازم به ذکر است مطلوبیت­های تعریف­شده در این بخش، کاملاً فرضی می­باشند و تنها به منظور بررسی نحوه­ عملکرد مدل­ها و مقایسه­ آن­ها با مدل­های شبیه­سازی وضع موجود و بهینه­سازی تک­هدفه به این شکل تعریف شده ­اند.
معرفی توابع مطلوبیت
تابع مطلوبیت تأمین نیاز مصرف­ کنندگان
بدیهی است مصرف­ کنندگان آب همواره به دنبال تأمین تمام نیازهای آبی خود در تمامی دوره­ها می­باشند اما در بعضی از فصول، به دلایل اقلیمی، آب و هوایی و یا دیگر محدودیت­ها همچون محدودیت­هایی که سازمان­های حفاظت از محیط زیست در برداشت آب از رودخانه­ها در نظر می­گیرند و یا محدودیت­هایی مانند کنترل تراز آبخوان، مانع از رسیدن مصرف­ کنندگان به بهترین مطلوبیت خود یعنی مطلوبیت ۱ می­شوند. در این مسئله تابع مطلوبیت تأمین نیاز آبی مصرف­ کنندگان به صورت یک تابع خطی فرض شده است. (شکل ‏۴‑۱۳)

(‏۴‑۱۲)

D_k,n
۱
X_k,n
میزان مطلوبیت

شکل ‏۴‑۱۳: نمودار تابع مطلوبیت تأمین نیاز آبی مصرف­ کنندگان
تابع مطلوبیت افت تراز آبخوان در محل چاه­ها (وزارت نیرو)
از آنجایی که برداشت بی­رویه و غیراصولی از چاه­ها در سال­های اخیر منجر به افت شدید آبخوان­ها شده است معمولاً سازمان­های ذیربط مقرراتی را برای برداشت از چاه­ها تعیین می­ کنند، بنابراین در این قسمت محدودیت مورد نظر در مورد افت آبخوان در محل چاه اعمال شد، به طوریکه برای مقادیر افت حاصل از برداشت صفر تا ۲۰ متر، مطلوبیت ۱ و برای مقادیر بزرگتر از ۲۰ متر مطلوبیت صفر در نظر گرفته شد (شکل ۴-۱۴). این محدودیت در مورد برداشت از آب زیرزمینی هر دو مصرف ­کننده اعمال شده است.