کرافورد

اعتقادی

فردی

مناسکی

نهادی

اخلاقی

ماوراء طبیعی

سیاسی

در پژوهش تیلیوم و بلگیومیدی، (۲۰۰۹)، نیز از مجموع ۶۰ آیتم دینداری اسلامی، ۴ بعد اصلی دینداری اسلامی به دست آمده است. همچنین، شجاعی زند(۱۳۸۵) پس از بررسی مدل‌های مختلف ارائه شده برای سنجش دینداری، به طوری که بیان کرده است که کورن وال و همکاران با دو معیار «اجزا» و «شیوه» دینداری یک مدل شش بعدی دینداری ارائه کرده‌اند. کینگ و هانت به شش شاخه اصلی که ده زیر بخش را در بر می‌گیرد در دینداری اشاره کرده و مدلی ارائه داده‌اند، گلاک و استارک مدلی ۴ بعدی که هر کدام به ۵ شاخص تقسیم شده‌اند، فوکویاما مدلی ۴ بعدی و لنسکی به ۲ بعد که هر کدام به دو زیر شاخه تقسیم می‌شوند اشاره کرده است، مدل زیر را برای سنجش دینداری در ایران ارائه کرده است (جدول ۴-۲).
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

جدول ۴-۲- مدل سنجش دینداری در ایران – [۳۲]
دشواری سنجش اخلاق از یک سو و وجود نظریات مختلف ارائه دهندگان مدل‌ها به طوری که از آن با عناوین مختلفی یاد شده و حتی با نگرش‌های مختلفی دیده شده است، باعث شد تا این سنجه در مدل پیشنهادی این پژوهش لحاظ نگردد و زیر مجموعه وجه عاطفی دین، تنها عبادیات که در نهایت به ابعاد دینداری با عنوان اهل عبادت بودن (انجام فردی و جمعی عبادت) منتهی می‌گردد، لحاظ شوند. در وجه عملی دین همانطور که در مدل جدول ۴-۲ آمده است، بعد متشرع بودن (عمل به تکالیف فردی و جمعی) مورد بررسی قرار گرفته است. منظور از اهتمام شعایری، آشکار ساختن متابعت و هواداری دینی است که برای یادمان و گرامی داشتن مقدسات اعم از اشخاص مقدس، مکان‌ها و زمان های مقدس توصیه شده است و بیشتر حالت داوطلبانه داشته و نشانه گویا از آمادگی و جدیت دینی فرد می‌باشد. مشارکت دینی، به عهده گرفتن نقش و قبول مسئولیت در فعالیت‌های دینی و سهیم شدن در هزینه‌های آن است. معاشرت دینی به نشست و برخاست و داشتن رابطه اجتماعی یا عدم رابطه اجتماعی با افرادی که دین توصیه کرده است، گفته می‌شود. شریعت نیز مجموعه تکالیفی که خداوند آن‌ ها را واجب، حرام، حلال و مکروه کرده است و به دو بخش تکالیف قردی و جمعی تقسیم می‌شوند، اتلاق می‌شود. منظور از عبادات کلیه رفتار و آدابی است که فرد در مقام پرستش، نسبت به پروردگار و معبود خویش انجام می‌دهد، به طوری که عبادات جمعی یا مناسک، شامل نماز جماعت، نماز جمعه، مجالس دعا، اعتکاف و حج می‌باشد و عبادات فردی شامل نماز اول وقت، قران خواندن، نماز و روزه مستحبی و دعای فردی است که انتظار می‌رود پیروان دین اسلام بجا آورند(حبیب زاده خطبه سرا، ۱۳۸۴).
جدول ۵-۲- شاخص‌های سنجش دینداری

متغیر

شاخص

اعتقادات

خدا

پیامبر

امام

قران

حیات بعد از مرگ

حسابرسی بعد از مرگ

ظاهر دینی

پوشش

عبادت فردی

مستحبات

عبادت جمعی

نماز