از طرفی عوامل دیگری نیز در اکولوژی تطبیقی اساس کار قرار می گیرد که تفاوت های موجود میان خانواده ها را در محلات ومناطق مختلف شهری معلوم می دارد.
وقتی از اکولوژی تطبیقی سخن به میان می اید جغرافی دانان وجامعه شناسان بیش از همه متوجه شهر کلکته می شوند که از نظر محققین به عنوان ازمایشگاه اکولوژی اجتماعی شهر ها شناخته شده است وتا کنون ده ها محقق برجسته از اغلب ممالک دنیا در این شهر به تحقیق و بررسی پرداخته است وبه نتایجی در اکولوژی تطبیقی دست یافته اند. در اینجا منطقی خواهد بود که به پاره ای از این تحقیقات اشاره شود تا بتوان از اکولوژی تطبیقی و حوزه های اجتماعی شهر ها به ویژه در جهان سوم الگوهایی بدست داد.
مطالعات کومار بوز ،شاید تا کنون یکی از دقیق ترین تحقیقات اکولوژی تطبیقی از شهر کلکته باشد که تفاوت های قومی وفرهنگی را در ساخت اکولوژی شهر به خوبی نشان می دهد. این محقق تحقیقات خود را با نقشه های گوناگون شهری زینت داده است.
کومار بوز می گوید:شهر کلکته به عنوان یک صحنه مهم زندگی با در جریان عمده روبروست. یکی حاکمیت نهاد ها و سازمان های هند قدیم یعنی اجتماع کاست و میراث های گوناگون قومی و دیگری فشارها وارزش های متاثر از روند شهر نشینی که بیانگر انقلاب صنعتی در هند است.
محققین هندی به هنگام مطالعه اکولوژی تطبیقی از شهر ها روی عوامل زیر تاکید می کنند:
الف – رده بندی اجتماعی:
۱-میزان سواد میان مردم منطقه یا محله ۲– میزان سواد میان زنان منطقه ،محله ۳ – میزان وابستگی مردم در طبقه بندی کاستی.
ب – شهرنشینی:
۱- میزان کارگران در صنایع کارخانه ای ۲– میزان جمعیت شاغل در فعالیت های تجاری ۳– میزان جمعیت شاغل در بخش خدمات.
ج – بافت فیزیکی محله (شکوئی: ۱۳۶۹، ۹۳-۸۹)
اما پیشینه تحقیق در مورد پایان نامه ها ورساله ها مواردی این چنین مورد مطالعه قرارگرفته است:
درویشی در رساله دکترای خود تحت عنوان رشد شتابان شهر نشینی واسیب شناسی کالبدی واجتماعی شهر اردبیل با راهنمایی دکتر محمد تقی رهنمایی پرداخته است وبه این نتیجه رسیده است که همراه با روند تغییرات شهر اردبیل از لحاظ سلسله مراتب وتبدیل این شهر به مرکزیت استان باعث گسترش مهاجرت به این شهر شده و درنتیجه باعث افزایش جمعی از یک طرف وگسترش حاشیه نشینی از طرف دیگر شده است ومجموعه این عوامل به افزایش اسیب های اجتماعی در شهر اردبیل شده است. همچنین با مقایسه بافت مرکزی ، حاشیه نشینی ، بافت شهرک های شهر اردبیل اشاره نموده وبه این نتیجه رسیده است که با توجه به رشد نامتوازن شهراردبیل این بافت ها نیز رشدنامتوازنی نسبت به یکدیگر داشته اند که بافت حاشیه ای شهرک ها نسبت به بافت های مرکزی از رشد بی رویه ونامتناسبی برخوردار بوده اند. حقوقی در پایان نامه ای تحت عنوان بررسی تطبیقی بافت قدیم شهربروجرد با بافت جدید با راهنمایی ازیتا رجبی پرداخته است که هدف پژوهش خود را انجام مطالعات کالبدی وساختاری درهر دو بافت قدیم وجدید بوده ونهایتا با تجزیه وتحلیل یافته ها وبررسی معضلات ، نقاط قوت وضعف وتطبیق ان دو بافت یک شمای کلی از خصوصیات وجایگاه هر یک از این بافت ها در فضای شهری بروجرد ترسیم شده است. از دیگر اهداف مورد نظر پژوهش ایجاد هماهنگی وبرقراری ارتباط منطقی بین بافت قدیم وجدید از طریق اعمال الگوهای بهینه بافت قدیم در طراحی وبرنامه ریزی بافت های جدید شهری است. بیابانی مقدم کارشناس ارشد شهر سازی دانشگاه تهران در مقاله ای به عنوان مقایسه تطبیقی و تحلیل شاخص مسکن بافت قدیم شهر با سایر مناطق شهری نمونه موردی شهر بابل به این نتیجه رسیده است که روند رو به رشد مهاجرت از بافت های قدیمی به سایر نواحی شهر ها ودر نتیجه متروکه ویا تبدیل شدن به محله های ناامن موجبات فرسودگی ومشکلات ناشی از ان را برای بافت های قدیمی فراهم خواهد ساخت این در حالیست که جستجو در علت ها ودلایل ان از طریق مقایسه سطح کیفیت زندگی بین بافت قدیم با سایر نواحی شهر ها می تواند به برنامه ریزان در کند تر کردن روند فرسودگی ویا حتی جلوگیری از ان کمک کند در این مقاله به بررسی بافت قدیم شهر بابل ومقایسه ان با سایر نواحی این شهر از طریق استفاده از شاخص های مسکن به عنوان مجموعه از زیر شاخص های کیفیت زندگی پرداخت شده ونتایج بدست امده با استفاده ارزیابی فهرست معیار نشان می دهد که بافت جدید بهترین وپس از ان بافت قدیم وحاشیه ای به طور مساوی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. بافت قدیم بابل نسبت به سایر نواحی شهر نه تنها ازشرایط نامناسبی برخوردار نیست بلکه در بسیاری از موارد بخصوص درشاخص های اقتصادی مسکن حتی وضعیت بهتری دارد.نویسنده معتقد است که همین امر یکی از دلایل اصلی عدم ترجیح ساکنان قدیمی بافت قدیم این شهر به ترک محل سکونت خود بوده وعاملی برای سر زندگی وحیات شهری در این محلات می باشد بدین معنی که شرایط وشاخص های مسکن در قیاس با سایر قسمت های شهر از جمله عوامل تاثیر گذار برتصمیم اهالی در ترک محل زندگی است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۷- موانع ومشکلات تحقیق
به طور کلی انجام پژوهش وتحقیق در کشور ما همواره با مشکلات متعددی روبرو بوده است. بخصوص اگر این تحقیق جزءتحقیقات دانشجویی باشد وبه سفارش نهاد یا سازمان خاص صورت نگیرد.مشکلات دو چندان می گردد. تحقیق حاضر از این قاعده مستثنی نیست.
مهمترین مشکلات پژوهشگر دراین مطالعه از اغاز تا به انجام به شرح زیر است:

• • نبود تحقیقات ومقالات در مورد موضوع پژوهش

• • نبود اطلاعات پایه در مورد شهر مورد نظر

• • عدم همکاری یا همکاری اندک بعضی از نهاد ها وسازمان های ذیربط

• • عدم تطبیق وهم پوشانی برخی ازامارواطلاعات در سازمان ها ونهاد های مختلف

• • صرف هزینه ووقت قابل توجه پژوهشگر به جمع اوری مطالب مورد نیاز پژوهش به دلیل امار واطلاعات ناقص که توسط دستگاه های دولتی ارائه شده بود.

• • نداشتن اطلاعات کافی در زمینه نقشه ها وطرح جامع شهر اردبیل

• • ایجاد فاصله وشکاف بین دستگاه های اجرائی وموسسات اموزش عالی، که برخی دستگاه های اجرایی به دانشجویان به دیده تحققیر نگاه می کنند.

• • جدید بودن موضوع پژوهش وکمتر به روش مقایسه ای درمورد شهر ها پژوهشی یا تحقیقی انجام گرفته است.

۲-۱-چگونگی شکل گیری شهر ها درجهان درباره شکل گیرین نخستین شهرها از جماعت روستائی اولیه نظریه های متفاوتی ارائه شده است که به دلیل کمبود دلایل قابل اثبات نمی توان هیچ کدام از انها را قطعی دانست. بنابراین بحث دراین مورد همچنان گشوده است. ژولین استوارد انسان شناس امریکایی بر ان است که نهاد های اجتماعی وروابط کارکردی انها بوده اند که هسته تغییر شهری را شکل داده اند هر جامعه ای بنا به نهادای اجتماعی خود نظامی به وجود اورد بدین ترتیب مراحل شکل گیری تمدن شهری را دردرجه اول درشکار وگرداوری در درجه دوم کشاورزی می داند.(فکوهی:۱۳۸۳،۴۲)
کشاورزی که اولین انقلاب فرهنگی انسان شمرده می شود درجریان تحول خود با پیشرفت تکنولوژی اولیه ،تحولات اجتماعی،مبانی ونظریه های جدید ی را برای پیدایش وتحول شهر ها امکان پذیر می سازد ودر حقیقت گذار فرهنگ روستایی ویکجانشینی به زندگی شهری ، مکانیزم ها وشالوده های اجتماعی ، اقتصادی وسیاسی جدید را طلب می کرد که مبنای شهر نشینی وفرهنگ شهری شکل بگیرد. در این جریانات پیدایش شهر به عنوان دومین انقلاب عظیم در فرهنگ انسان به صورت یک پدیده اجتماعی برجسته که موجب دگرکونی در روابط متقابل انسانها با طبیعت وبا یکدیگر است تحقق پیدا می‌کند. بدین ترتیب از مجموع تحولات وجریانات فوق می توان چهار نظریه را در پیدایش وتحولات شهری مورد توجه قرار داد که در تقدم وتاخر ودر دوره های مختلف تاریخی در مناطق مختلف ، سکونتگاه های شهری را موجب شده یا در تحولات انها موثر واقع شده است. این چهار نظریه عبارتند از:
- نظریه هیدرولیک و منابع طبیعی
- نظریه مازاد اقتصادی و بازار
- نظریه دولت – قدرت
- نظریه جهان بینی و تحولات اجتماعی(شکوئی۱۳۸۹: ۱۴۱و۱۴۵)
مسلما نخستین شهرها درنقاطی پدیدار شد که اب وهوای انها مساعد وزمین حاصل خیز برای کشت وزرع مناسب بود. چنان که فراورده های کشاورزی دران نقاط از غذای سکنه بیش تر شد وجمعی توانستند به مشاغل غیر زراعی بپردازد.(بهنام و راسخ:۱۳۵۳،۴۱۴).
اما پیش از پیدایش مراکز شهری بزرگ با جمعیتی غیر کشاورز ، می بایست شرایط دیگری فراهم می امد. ایجاد مراکز شهری با بخش عمده ای از ساکنان غیر کشاورز ، در درجه نخست با عواملی هم چون تعداد وتراکم جمعیت در ان منطقه ارتباط داشته است وحاصلخیزی زمین وتکنولوژی را بایست از از عوامل درجه دوم به شمار اورد. نخستین شرط برای شهر نشینی اولیه جمعیت زیاد و متراکم تا حد معینی بوده است.(مجید زاده: ۱۳۶۷،۳۹).
در هر حال به همراه پیشرفت دانش وفن انسان در امور زراعت ، بربازده کار افزوده شد ودر نتیجه برتعداد افرادی که می توانستند به کار ها ومشاغلی به غیر از زراعت بپردازند، افزوده گشت و پیشنه های متنوع بویژه صنایع دستی رشد کرد و ابزار های نوین اختراع شد که متقابلا سبب پیشرفت کشاورزی گردید.(سلطان زاده: ۱۳۶۵،۳۲).
طبعا همراه با توسعه وپیشرفت تکنیک صنایع دستی و کارگاه هایی جهت تولید مصنوعات متنوع به وجود امد بعلاوه استفاده از منابع غیر کشاورزی ومنابع طبیعی دیگر (فلزات) عناصر و مواد تازه ای را در دسترس قرارداد. همه ی این تولیدات به تدریج مورد توجه گروه ها واقوام مختلف قرار گرفت. بدین طریق حیاتی نوین با ایجاد مراکز مبادلاتی وتجاری در این جوامع فراهم گردید و تفاوت هایی را با جوامع پیرامونی خود پیدا کرد وموجب تمایز مرکز تجمع مورد نظر از مراکز دیگر شد که اصطلاحا نام شهر را به خود گرفت. کانون های اولیه پیدایش شهر و شهر نشینی در تاریخ نگاری شهر های باستانی گاه از بعضی از شهر ها همچون«اریحا»، «چتل هیوک» به مثابه قدیمی ترین شهر های جهان نام برده شده است. اما واقعیت دران است که همزمانی بسیار زیادی در شکل گیری شهر ها درجهان وجود داشت که به دلیل طولانی بودن فرایند ،تبدیل نخستین اشکال اسکان یافتگی به شکل شهری ، پیچیدگی وشدت بیشتری نیز یافته است. بنابراین مطرح کردن قدیمی ترین شهر جهان اصولا نمی تواند چندان منطقی به نظر برسد.(فکوهی ۱۳۸۳، ۴۵).
پیدایش زندگی شهری در مراکز متعددی صورت گرفته است و قدیمی ترین نمونه توسعه واقعی ان در بین النهرین ومصر به وجودامده وبه طرف شرق و غرب توسعه پیدا کرده است. ایجاد شهردراین نواحی توسط جوامع حکومت ها وافراد مختلف انجام شده است. ساختمان بعضی شهر ها را قدیسین پادشاهان ،امرا وخدایان نسبت می دهند. بطور کلی عوامل حکومتی و دولتهایی مانند سومر ،اکاد، اشور، بابل وایلام در پیدایش شهر ها نقش اساسی داشتند.وبا وجوداین دولت ها وحکومت های مختلف در ایران شکل گرفته است و ما بااین ها کاری نداریم و وبیشتر به بررسی روند شکل گیری شهرها وچگونگی افزایش جمعیت درشهر های ایران به صورت اجمالی از زمان قاجار به بعد مورد مطالعه قرار می دهیم.
۲-۱-۱- بررسی روند و مراحل شهر نشینی دوره ی جدید در ایران
از زمان حکومت صفویه تا حکومت قاجاریه ،به تدریج جای پای کشور های استعمارگر در ایران باز شد. هر چند که در زمان حکومت صفویه به دلیل قدرت نظامی قوی شاه عباس،روابط با خارجیان هیچگونه ضرری را متوجه ایران نمی کرد. امادردوره قاجاریه ،به دلیل ضعف در اداره حکومت و همچنین به دلایلی چون سست شدن پایه های اقتصاد کشور ،عدم توجه به کشاورزی و صنایع داخلی و واگذار کردن امتیاز اتی به کشور های استعمارگری چون روسیه و انگلستان واخذ وام توسط سران قاجار از انان،کم کم روابط سالم زمان صفویه با کشور های غربی به رابطه کشور های قدرتمند و پیشرفته با یک کشور ضعیف و عقب مانده مبدل شد.
شهر نشینی نیز در دوره قاجار به تبع رکود اقتصادی و بحران های سیاسی و اجتماعی،دوران رکود خود را طی کرد. شهرها دارای موقعیت و وضعی نبود که بتوانند حتی بدون پذیرش مهاجرین روستائی رشد سریعی داشته باشند.روستائیان نیز به دلایل گوناگون بر روی زمین کشاورزی خود در روستا کار کرده و پای بند می شدند. هنوز سر ریز جمعیتی در روستا ها به دلیل عدم اشاعه بهداشت و افزایش نرخ مرگ ومیر به وجود نیامده بود. در شهر ها نیز انچه که بتوانند به عنوان قطب جاذب عمل کنندویا انچه که مانند کارخانجات صنعتی و یا امور ساختمانی و خدماتی بتوانند نیروی کار روستائی را به طرف خود بکشاند ، وجود نداشت. به عبارت دیگر اختلاف سطح زندگی ودرامد بین دو جامعه شهری و روستائی زیاد نبود. پس از روی کار امدن رضا خان فرایند شهر نشینی حرکت خود را به سوی یک رشد سریع و انفجاری شروع کرد. زمینه این کار از سال ۱۲۹۹تا سال ۱۳۴۰اماده شد. عوامل چندی نیز دردوره بعد به تسریع ان کمک کرد.
در این قسمت شهر نشینی دوره جدید در دو قسمت بررسی خواهد شد: قسمت اول شامل بررسی شهر نشینی بطئی است: یعنی از زمان روی کار امدن رضا خان تا سال ۱۳۴۰٫ قسمت دوم نیز بررسی شهر نشینی سریع است که سال۱۳۴۰شروع شده وتا به امروز ادامه یافته است. در هر قسمت سعی شده تا ابتدابه دگرگونی ها وتحولات سیاسی ، اقتصادی واجتماعی کشور اشاره ای شود سپس بازتاب این تحولات در شهرنشینی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. نکته قابل ذکراینکه در مورد شبکه شهری ،تغییر عملکرد شهرها، خصوصیات شهر سازی ان است.(مشهدیزاده دهقانی،۱۳۸۹، ۴۵-۴۶)
۲-۱-۲-شهر نشینی بطئی ،ازسال ۱۲۹۹-۱۳۴۰
دوره ۴۱ساله شهر نشینی بطئی را می توان در دو قسمت یررسی کرد: اول ازسال۱۲۹۹-۱۳۲۰(یعنی شروع جنگ جهانی دوم و ورود متفقین به ایران)ودوم از سال ۱۳۲۰-۱۳۴۰٫
۲-۱-۲-۱- شهر نشینی از سال ۱۲۹۹-۱۳۲۰
از اغاز این دوره به سبب خواسته های استعماری – که عوامل موثری در کودتای ۱۲۹۹وروی کار امدن رضاخان بود – شکل و شیوه ی استعمار تغییر پذیرفت. استعمار نوین دیگر تسلط ونفوذ نظامی برکشور های جهان سوم را راهی کهنه می دانست. چرا که این روش از یک سو با بیداری ملل تحت استعمار کاربردی نداشت. از سوی دیگر نیز پیشرفت صنعت وتقاضاهایی که برای چرخاندن چرخ عظیم ان در غرب متوجه منابع و معادن کشور های عقب نگه داشته شده بود، راهی تازه را طلب می کرد. این راه عبارت بود از سرمایه گذاری در کشور های جهان سومی مانند ایران ،رواج وتوسعه الگوی سرمایه داری در این کشور ها برای غارت منابع ان ها و ایجاد بازار مصرفی برای فروش تولیداتشان. تجویز الگوی سرمایه داری در کشور هایی که درخشش صنعت و پیشرفت اقتصادی غرب چشمانشان را خیره کرده بود،با انچه که کسانی مانند امیر کبیر خواستارش بودند مغایرت داشت ،اما صورت گرفت.
اقتصاد ایران پس از جنگ- که خود یک عامل بی ثباتی محسوب می شد تا اندازه ای یکپارچگی خود را به دست اورد. اقتدار دولت مرکزی از اغاز این دوره گسترش یافت. تحولات اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی چندی در ایران صورت گرفت که به دنبال شروع روند مدرنیزاسیون به طور رسمی از سال ۱۳۰۵ که قدرت رضا شاه تحکیم یافت ، با سرمایه گذاری بیشتر در امور زیر ساختی و بخش های دیگر ادامه پیدا کرد. امنیت در جاده ها برقرار شده و راه زنی از میان برداشته شد. به دنبال ایجاد راه های ارتباطی زیادی که اکثرا بین شهر های کوچک و بزرگ ایجاد شد و همچنین افزایش ورود وسایل نقلیه موتوری ، تهسیلاتی در رفت و امد و حمل و نقل کالا ، تسریع ان وکاهش هزینه ها فراهم امد.در همین سال ساختمان راه اهن دولتی ایران به عنوان یک سرمایه گذاری زر ساختی دیگر از بندر شاه در شمال تا اهواز شروع شده و ۱۱سال بعد ،یعنی سال۱۳۱۷ به پایان رسید. اقداماتی نیز در زمینه ارتباطات مانند پست ،تلفن و تلگراف هر چند به صورتی محدود صورت گرفت.(همان منبع،صص،۴۷-۴۶ )
در این زمان بانک های متعددی برای به جریان انداختن اندوخته های مردم وتامین اعتبار برای خریدکالا های وارداتی تاسیس گردید ، مانند بانک ایران وروس ، بانک سپه ، بانک رهنی و بانک کشاورزی.(خلیلی عراقی ،۱۳۶۶ ، ۸).
صنایع جدیدی نیز در این دوره پایه گذاری شده وبه وجود امدند. چنانکه درفاصله سالهای۱۳۱۱-۱۳۲۰، دولت ۲۰۰ کارخانه (مجموعه با۵۰تا۶۰ هزار کارگر ) ایجاد کرد. واردات ماشین الات - که شاخص صنعتی شدن در این دوره است – درسال۱۳۱۷ ، ۳۳درصد کل واردات ایران را تشکیل میداد…. سهم صنایع در تولید ناخالص کشور از ۸/۹ درصد درسال ۱۳۱۶به ۴/۱۸ درصد درسال ۱۳۲۰رسید.(حسامیان ،۱۳۸۸ ،۲۸). برای حفظ امنیت مورد نیاز سیستم سرمایه داری ، احتیاج به دستگاه اداری و نظامی گسترده ای بود. به همین منظور اعتبار وزارت جنگ در بودجه عمومی دولت از۱۱۲ میلیون ریال درسال ۱۳۰۷ به ۲۱۵ میلیون ریال درسال۱۳۱۲ رسید این مقدار رقمی بین ۴۰تا ۴۲درصد را طی این سالها در بودجه عمومی دولت اشتغال کرد.(کاتوزیان ،۱۳۶۶، ۱۶۰- ۱۶۱).
درکنار تخصیص بودجه های کلان به امور نظامی ، بودجه های دیگری نیز که به ظاهر صرف امور دیگری مانند راه سازی می شد ، درباطن بنا بر اهداف نظامی مصرف شد. به دنبال توجه به امور نظامی،ادارات و وزارتخانه ها وسازمان هایی نیز برای تمرکز امور اداری و درکنترل گرفتن انها تاسیس شد. در این میان صنعت وکشاورزی عناوینی هستندکه کمترین توجه ات رادر تخصیص بودجه های دولت نسبت به خود داشتند.
انچه که مقداری از نیاز مالی دولت را از یک طرف تامین می کرد و از طرف دیگر ایران را به لحاظ قرار گرفتن در طرح تقسیم بین المللی کار به سوی تک محصولی شدن سوق می داد، نفت بود. سهم درامد نفت از کل صادرات کشور ، از ۵/ ۱۵ درصد درسال۱۳۰۳ به ۳/ ۵۸ درصد در سال۱۳۱۹(به لحاظ وزن) و از ۴ / ۹۴ درصد به۹۷ درصد (به لحاظ ارزش ) در همین مدت افزایش یافت. در حالی که بدون در نظر گرفتن در امد نفتی ،تراز بازرگانی خارجی به جز یکی دو سال ، پیوسته منفی بود. (رزاقی ،۱۳۶۷،۲۳).
بنابراین انچه که دربالا تحت عنوان تحولات اجتماعی و اقتصادی در ایران امد ، جز وابستگی چیز دیگری نبود. چرا که صنایعی که شکل گرفتند ، مصرفی بودند نه پایه ای.مصرف مقدار زیادی از بودجه کشور در امور نظامی نیز نتیجه ای جز رکود و عقب افتادگی در سایر بخشها به دنبال نداشت. افزایش درامد نفت نشان از رکود کشاورزی و صنایع دستی و از دست رفتن نقش انها در صادرات غیر نفتی داشت. بدین ترتیب اقتصاد کشور هر چند اهسته اما عمیق به سوی وابستگی پیش رفت و انچه که با عنوان مدرنیزاسیون برسر زبان ها انداخته شده بود ،شروع به گسترش کرد. اما ایا جز عنوان شبه مدرنیسم ،عنوان دیگری به ان می توان داد؟
به هر حال در این دوره برنقش اداری وتجاری شهرها افزوده شد. چرا که هم تمرکز امور کشوری در شهرها سبب توسعه ان ها شده بود و هم امکان مبادله کالاهای داخلی و خارجی موجبات رونق انها را فراهم می اورد. علاوه بران انچه که به جمعیت شهر ها افزوده شد ، ناشی از رشد ارام و طبیعی خود جمعیت شهر ها وبعضا به سبب مهاجرت افراد از شهر های کوچک به شهر های بزرگ بود. در این دوره شهر ها هنوز به عنوان قطب های تمرکز مازاد روستایی عمل کرده ودر کنار ان کالاهای خارجی را وارد وبه فروش می رساندند. روابط شهر و روستا هنوز باقی و استوار بود و کشاورزی هنوز نقش اصلی را در حیات کشور بازی می کرد. چرا که کالاهای صادراتی کشاورزی می توانست تامین کننده بودجه برنامه های اقتصادی واجتماعی باشد که دراین دوره باید اجرا شوند.این حفظ قدرت کشاورزی تا زمانی که روستا از تحولات موجود برکنار می ماند ، ادامه داشت. ولی روستا ها نیز باید اماده می شدند تا به دنبال بساط تجارت خارجی وافزایش واردات کالا های مصرفی ، به صورت بازار مصرفی برای کالا های مذکور در ایند.