۴-۱-۲- مَلَکاً
سوره انعام (۶:۸): واژه­ «ملکاً»: «و گفتند: چرا بر او فرشته نازل نمی­ شود و چنانچه فرشته بفرستیم کار تمام شود و دیگر لحظه­ای آن­ها مهلت نخواهند یافت».
سوره انعام (۶:۹): واژه «مَلَکاً»: «و چنانچه فرشته­ای نیز به رسالت فرستیم هم او را به صورت بشری درآوریم و بر آنان همان لباس که مردمان پوشند، بپوشانیم».
سوره اسراء(۱۷:۹۵): واژه­ «مَلَکاً»: «بگو: اگر فرشتگان را در زمین، مسکن و قرارگاه بودی، ما هم فرشته را از آسمان به رسالت بر آن­ها می­فرستادیم».
۵-۱-۲- مَلََکَین
سوره بقره (۲:۱۰۲): واژه «مَلَکَین»: «و پیروی کردند سخنانی را که دیو و شیاطین در ملک سلیمان می­خواندند و هرگز سلیمان به خدا کافر نگشت لیکن دیوان همه کافر شدند و سحر به مردم می­آموختند و آنچه را به دو فرشته هاروت و ماروت در بابِل نازل شده یاد می­دادند و آن دو مَلَک به هیچ کس چیزی نمی­آموختند مگر آنکه بدو می­گفتند که کار ما فتنه و امتحان است مبادا کافر شوی و دیوان به مردم چیزی که میان زن و شوهر جدائی افکند می­آموختند و زیان نمی­رسانیدند به کسی مگر آنکه خدا بخواهد؛ و چیزی که می­آموختند به خلق زیان می­رسانید و سود نمی­بخشید و محققاً می­دانستند که هر که چنین کند در عالم آخرت هرگز بهره­ای نخواهد یافت و آنان به بهای نفوس خود زشت­ترین متاع را خریده­اند اگر می­دانستند».
سوره اعراف(۷:۲۰): واژه «مَلَکَین»: «آنگاه شیطان هر دو را به وسوسه فریب داد تا زشتی­های پوشیده آنان پدیدار شود و به دروغ گفت: خدا شما را از این درخت نهی نکرد جز برای اینکه مبادا دو فرشته شوید یا عمر جاودان یابید».
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۶-۱-۲- مَلَکُ المَوت
سوره سجده(۳۲:۱۱): واژه «مَلَکُ المَوت»: «بگو: فرشته مرگ که مأمور قبض روح شماست جان شما را خواهد گرفت، و پس از مرگ بسوی خدای خود باز می­گردید».
۲-۲- واژگان مرتبط با واژه «مَلَک» در قرآن کریم
۱-۲-۲- واژه «روح» و مشتقات آن
در آیات قرآن کریم، واژه «روح» به صورت­های «روح»، «رُوحنا»، «روحاً»، «روحی» و «روحه» قابل مشاهده است:
سوره نساء(۴:۱۷۱): واژه «روح»: «ای اهل کتاب در دین خود اندازه نگهدارید و درباره خدا جز به راستی سخن مگوئید: در حق مسیح عیسی بن مریم جز این نشاید گفت که او رسول خدا است و کلمه الهی و روحی از عالم الوهیت است که به مریم فرستاده، پس به خدا و همه فرستادگانش ایمان آرید و به تثلیث قائل نشوید، از این گفتار شرک باز ایستید بهتر است که جز خدای یکتا خدائی نیست، خدا منزّه و برتر از آن است که او را فرزندی باشد، هرچه در آسمان و زمین است همه ملک اوست و خدا تنها به نگهبانی همه موجودات عالم، کافی است».
سوره نحل(۱۶:۲): واژه «روح»: «خدا فرشتگان و روح را به امر خود بر هر که از بندگان خواهد، می­فرستد تا او خلق را اندرز داده و از عقوبت شرک به خدا بترساند، که عالم را خدایی جز من نیست پس تنها از من بترسید».
سوره اسراء(۱۷:۸۵): واژه «روح»: «تو را از حقیقت روح می­پرسند، جواب ده که: روح به فرمان خدا است و آنچه از علم به شما دادند بسیار اندک است».
سوره غافر(۴۰:۱۵): واژه «روح»: «که او دارای مراتب رفیع و صاحب عرش عظیم است، روح را به امر خود بر هرکه از بندگان بخواهد، می­فرستد تا خلق را از روز قیامت بترساند».
سوره مجادله(۵۸:۲۲): واژه «روح»: «هرگز مردمی که ایمان به خدا و روز قیامت آورده­اند {را} چنین نخواهی یافت که دوستی با دشمنان خدا و رسول کنند هرچند آن دشمنان، پدران و فرزندان و برادران و خویشان آن­ها باشند، این مردم پایدارند که خدا بر دلهاشان نور ایمان نگاشته و به روح قدس الهی آن­ها را مؤید و منصور گردانیده، و در قیامت به بهشتی آن­ها را داخل کند که نهرها زیر درختانش جاری است و جاودان در آنجا متنعمند، خدا از آن­ها خوشنود و آن­ها هم از خدا خوشنودند، اینان به حقیقت حزب خدا هستند که حزب خدا رستگاران عالمند».
سوره معارج(۷۰:۴): واژه «روح»: «فرشتگان و روح­الأمین {قرآن کریم فقط به واژه روح اشاره کرده و امین توسط مترجم اضافه گردیده است} به سوی عرش خدا بالا روند در روزی که مدتش پنجاه هزار سال خواهد بود».
سوره نبأ(۷۸:۳۸): واژه «روح­»: «روزی که آن فرشته بزرگ روح القدس {واژه «القدس» در آیه وجود ندارد و توسط مترجم اضافه شده است} با همه فرشتگان صف زده و به نظم برخیزند و هیچکس سخن نگوید جز آن کسی که خدای مهربانش به سخن اذن دهد و او سخن به صواب گوید».
سوره قدر(۹۸:۴): واژه «روح»: «در این شب فرشتگان و روح به اذن خدا از هر فرمان نازل می­گرداند {می­گردند}» (ترجمه مرحوم الهی قمشه­ای).
«در آن شب فرشتگان و جبرئیل به اذن پروردگارشان برای انجام هر کار فرود آیند» (ترجمه بهاءالدین خرمشاهی).
«فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان برای هر امری نازل می­شوند» (ترجمه ناصر مکارم شیرازی).
سوره حجر(۳۱-۲۶ :۱۵): واژه «روحی»: «و همانا ما انسان را از گل و لای سالخورده تغییر یافته، بیافریدیم- و طایفه جن را پیشتر از آتش گدازنده، خلق کردیم- و آنگاه که پروردگار به فرشتگان عالم اظهار فرمود که: من بشری از ماده گل و لای کهنه متغیر، خلق خواهم کرد- پس چون آن عنصر را معتدل بیارایم و در آن از روح خویش بدمم، همه بر او سجده کنید- همه فرشتگان عالم سجده کردند- مگر ابلیس که از سجده امتناع ورزید».
سوره ص(۳۸:۷۲): واژه «روحی»: «پس آنگاه که او را به خلقت کامل بیاراستم و از روح خود در او بدمیدم بر او به سجده درافتید».
سوره مریم(۲۱-۱۷: ۱۹): واژه­ «رُوحَنَا»: «و آن­گاه که از همه خویشانش {مریم}به کنج تنهایی محتجب و پنهان گردید ما روح خود را بر او مجسم ساختیم- گفت {مریم}: من از تو پناه به خدای رحمان می­برم که تو پرهیزکاری کنی- گفت {روح}: من فرستاده خدای تواَم، آمده­ام تا به امر او تو را فرزندی بخشم بسیار پاکیزه و پاک سیرت- گفت {مریم}: از کجا مرا پسری تواند بود در صورتی که دست بشری به من نرسیده و من کار ناشایسته­ای نکرده­ام؟- گفت {روح}: این چنین کار البته خواهد شد و بسیار بر من آسان است و ما این پسر را آیت و رحمت واسع خود برای خلق می­گردانیم و قضای الهی بر این کار رفته است».
سوره أنبیاء(۲۱:۹۱): واژه «روحنا»: «و یاد کن مریم را که رَحِمش را پاکیزه گردانیدیم و در آن از روح خود بدمیدیم و او را با فرزندش معجز و آیت بزرگ برای اهل عالم قرار دادیم».
سوره تحریم(۶۶:۱۲): واژه «روحِنا»: «و یاد آر حال مریم دخت عمران را که رَحِمش را پاکیزه داشتیم، آنگاه در آن، روح قدسی خویش بدمیدیم که آن {مریم} کلمات پروردگار خود و کتب آسمانی او را با کمال ایمان تصدیق کرد و از بندگان مطیع خدا بشمار بود».
سوره شوری(۴۳:۵۲): واژه «رُوحاً»: «و همین گونه ما روح خود را به فرمان خویش برای وحی به تو فرستادیم و از آن پیش که وحی بر تو رسد نه دانستی کتاب خدا چیست و نه فهم کردی که راه ایمان و شرع کدام است، ولیکن ما آن کتاب و شرع را نور گردانیدیم که هرکس از بندگان خود را بخواهیم به آن نور هدایت می­کنیم و اینک تو خلق را هدایت خواهی کرد به راه راست».
سوره سجده(۳۲:۹): واژه «روحه»: «سپس آن را نیکو بیاراست و از روح خود در آن بدمید و شما را دارای چشم و گوش و قلب با حس و هوش گردانید، باز بسیار اندک شکر و سپاسگزاری حق می­کنید».
۲-۲-۲- رُوحِ­القُدُس
سوره بقره(۲:۸۷): واژه «رُوحِ­القُدُس»: «و به موسی کتاب تورات را عطا کردیم و از پی او پیغمبران فرستادیم و عیسی پسر مریم را به معجزات و ادله روشن، حجت­ها دادیم و او را به واسطه روح­القدس اقتدار و توانائی بخشیدیم. آیا هر پیغمبری که از جانب خدا امری بر خلاف هوای نفس شما آرد سر پیچیده و از راه حسد گروهی را تکذیب می­کنید و جمعی را به قتل می­رسانید؟».
سوره بقره(۲:۲۵۳): واژه «رُوحِ­القُدُس»: «این پیغمبران را برخی بر بعضی برتری و فضیلت دادیم، بعضی با خدا سخن گفته و بعضی رفعت مقام یافته، و عیسی پسر مریم را معجزات آشکار دادیم و او را به روح­القدس نیرو بخشیدیم، و اگر خدا می­خواست پس از فرستادن پیغمبران و معجزات آشکار، مردم با یکدیگر در مقام خصومت و قتال بر نمی­آمدند لیکن برخلاف و دشمنی با هم برخاستند که برخی ایمان آورده و بعضی کافر شدند و اگر خدا می­خواست با هم بر سر جنگ و نزاع نبودند و لیکن خدا به مصلحتی که داند هرچه مشیّتش تعلق گیرد خواهد کرد».
سوره مائده(۵:۱۱۰): واژه «رُوحِ­القُدُس»: «خدا عیسی پسر مریم را گفت: به خاطر آر نعمتی را که به تو و مادرت عطا کردم آنگاه که تو را به تأیید روح قدسی توانا ساختم که در گهواره و هنگام سالخوردگی با مردم سخن گفتی، و آنگاه تو را تعلیم کتاب و حکمت کردم و به تو علم تورات و انجیل آموختم، و هنگامی که از گِل، شکل مرغی به امر من ساخته و در آن دمیدی تا به امر من مرغی گردید، و آنگاه که کور مادرزاد و پیس را به امر من شفا دادی و مردگان را به امر من از قبر بیرون آوردی، و آنگاه که دست ستم بنی اسرائیل را از سر تو کوتاه کردم، وقتی که تو با معجزات روشن به هدایت آن­ها آمدی و کافران بنی اسرائیل گفتند: این معجزات عجیب حیرت انگیز او جز سحری آشکار نخواهد بود».
سوره نحل(۱۶:۱۰۲): واژه «رُوحُ­القُدُس»: «تو به کافران بگو که: این آیات را روح­القدس از جانب پروردگار من به حقیقت و راستی نازل کرده تا اهل ایمان را در راه خدا ثابت قدم گرداند و برای مسلمین هدایت و بشارت باشد».
۳-۲-۲- رُوح­الأمین
سوره شعراء(۲۶:۱۹۳): واژه «رُوح­الأمین»: «و این قرآن به حقیقت از جانب خدا نازل شده» (۲۶:۱۹۲). «جبرئیل {در آیه نامی از جبرئیل نیامده است} روح­الأمین نازل گردانید» (۲۶:۱۹۳). «و آن را بر قلب تو فرود آورده تا خلق را متذکر ساخته و از عقاب خدا بترسانی» (۲۶:۱۹۴).
۴-۲-۲- جبریل
سوره بقره(۲:۹۷): واژه «جِبریل»: «بگو هرکس که با جبرئیل دشمن است، با خدا دشمن است زیرا او به فرمان خدا قرآن را به قلب تو رسانید تا تصدیق سایر کتب آسمانی کند و برای اهل ایمان، هدایت و بشارت آرد».
سوره بقره(۲:۹۸): واژه «جِبریل»: «هرکس با خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میکائیل دشمن است خدا هم دشمن کافران خواهد بود».
سوره تحریم(۶۶:۴): واژه «جِبریل»: «اینک اگر هر دو زن به درگاه خدا توبه کنید، رواست، که البته دل­های شما میل کرده است و اگر با هم بر آزار او اتفاق کنید {آزار رسول­الله} باز خدا یار و نگهبان اوست و جبریل امین و مردان صالح با ایمان و فرشتگان حق یار و مددکار اویند».
۵-۲-۲- میکال
سوره بقره(۲:۹۸): واژه «مِیکَالَ»: «هرکس با خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میکائیل دشمن است خدا هم دشمن کافران خواهد بود».
۶-۲-۲- رسول
بیشترین کاربرد واژه «رسول» برای پیامبران الهی، و وجود مبارک حضرت محمد مصطفی (ص) به کار گرفته شده است. اما در مواردی همچون نمونه­های زیر این واژه و مشتقات آن به ملائکی که از طرف خداوند مأموریت خاصی پیدا کرده و به زمین آمده­اند اطلاق می­ شود:
سوره مریم(۲۱-۱۷: ۱۹): واژه­ «رسول»: «و آن­گاه که از همه خویشانش {مریم}به کنج تنهایی محتجب و پنهان گردید ما روح خود را بر او مجسم ساختیم- {مریم} گفت: من از تو پناه به خدای رحمان می­برم که تو پرهیزکاری کنی- {روح} گفت: من فرستاده {رسول} خدای تواَم، آمده­ام تا به امر او تو را فرزندی بخشم بسیار پاکیزه و پاک سیرت- {مریم} گفت: از کجا مرا پسری تواند بود در صورتی که دست بشری به من نرسیده و من کار ناشایسته­ای نکرده­ام؟- {روح} گفت: این چنین کار البته خواهد شد و بسیار بر من آسان است و ما این پسر را آیت و رحمت واسع خود برای خلق می­گردانیم و قضای الهی بر این کار رفته است».
سوه تکویر(۲۵-۱۸: ۸۱): واژه «رسول»: «و قسم به صبح روشن وقتی که دم زند- که همانا قرآن کلام رسول {احتمالاً جبرئیل} بزرگوار حق است- که فرشته با قوت و قدرت است و نزد خدای مقتدر عرش با جاه و منزلت است- و فرمانده فرشتگان و امین وحی خداست- و رسول عصر شما {صاحِبُکُم} هرگز دیوانه نیست- و او امین وحی جبرئیل {اشاره به نام جبرئیل توسط مترجم صورت گرفته و در این آیه (۱۸:۲۳) خبری از نام ایشان نیست} را در افق اعلای مشرق درست مشاهده کرد- و این رسول شما بر وحی از عالم غیب بخل نمی­ورزد- و قرآن او هرگز کلام شیطان مردود نیست».
در مواردی مثل آیه ۹۸ از سوره بقره، واژه «رُسُلِه» در میان واژه­ های «ملائک»، «جبریل» و «میکال» آمده است. این امر احتمال اطلاق این واژه بر ملائک را بالا برده است: «هرکس با خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میکائیل دشمن است خدا هم دشمن کافران خواهد بود».
همچنین در قرآن کریم برای معرفی سه شخصیت فرستاده شده از طرف خداوند به سمت حضرت ابراهیم(ع) و قوم لوط نیز از واژه­ های مشتق از واژه رسول استفاده شده است. این سه شخصیت در مرحله اول با حضرت ابراهیم (ع) ملاقات می­ کنند و در این ملاقات به ساره بشارت تولد فرزند می­ دهند. سپس به سراغ قوم لوط رفته و از طرف خداوند آن­ها را به مجازات اعمالشان می­رسانند. در کلیه آیات مربوط به این سه نفر، که آن­ها را به­عنوان ملائک جسمیت پیدا کرده از طرف خداوند می­شناسیم، از واژه ­هایی مثل «إنَّآأرسِلنَآ»(۱۱:۷۰) و (۱۵:۵۸)، «رُسُلُنَا»(۱۱:۷۷) و «إنَّا رُسُلُ»(۱۱:۸۱) استفاده شده است.
در بعضی موارد واژه ­هایی مثل «مَالِک» هم مورد تردید محققین قرآنی قرار دارد، به این معنی که عده­ای این واژه ­ها را «صفت»، و عده دیگری «اسم» دانسته ­اند. برای مثال واژه «مَالِک» در آیه ۴۳ از سوره مبارکه زخرف، نام فرشته صاحب دوزخ دانسته­ شده است: «{دوزخیان} ندا کنند که: ای مالک! از خدای خود بخواه که ما را بمیراند تا از عذاب برهیم، جواب دهد: شما در این عذاب همیشه خواهید بود».
درباره چنین واژگانی، امکان اظهار نظر صریح و دقیق وجود ندارد.
۳-۲- اشارات غیر لفظی به ملائک در قرآن کریم