کار معلم و مربیان هنرمند این است که با فعالیت های زنده و پویا و با ایجاد لحظه های نشاط آور مفاهیم را به فراگیران عرضه کنند، نه آنکه به عنوان یک وظیفه مکانیکی، بدون تحریک اشتیاق دانش آموز و بدون نوآوری و خلاقیت، تنها ذهن دانش آموز نباید صرفاً مکانی برای انباشتن اطلاعات و محتویات کتاب باشد، بلکه باید به رشد همه جانبه دانش به صورت یک جانبه و مستقیم مطالب را ارائه کنند(حافظی، سیاسی و شهنی ییلاق، ۱۳۸۸).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
به نظر می رسد هدف ضمنی فعالیت های فوق برنامه بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان می باشد. از میان متغیرهای مختلف، خودکارآمدی تحصیلی رابطه ای مستقیم و قوی با عملکرد تحصیلی دارد. این حوزه اخیرا به یکی از حوزه های تحقیقاتی مهم مبدل شده است( بفرویی، سعدی پور، ۱۳۹۱). خودکارآمدی عبارت است، از توانایی تصوری شخص برای کسب نتایج مطلوب، افراد دارای خودکارآمدی تحصیلیبالا تمایل بیشتری دارند تا انرژی خود را صرف تحلیل و حل مسایل کنند، در حالی که افراد با خودکارآمدی ضعیف با ارزیابی دلواپسی ها و نگرانی های خود، آزرده خاطر شده و به توانایی ها و مهارت های خود با دیده شک و تردید می نگرند و پیش از تلاش برای حل مسئله انتظار شکست دارند( بندورا، ۲۰۰۱). با توجه به اینکه فعالیت های فوق برنامه تاثیر بر عملکرد تحصیلی دارد، و با توجه به رابطه خودکارآمدی تحصیلی وعملکرد تحصیلی جای پژوهش در این زمینه ضروری به نظر می رسد.
۱-۲ بیان مسئله
قرن حاضر، دوران دانش و اطلاعات، تحولات باورنکردنی، و پیشرفت و توسعه در بسیاری از ابعاد زندگی می باشد. دنیای تغییرات و شگفتی هاست. هر لحظه دری از علم به روی آدمی گشوده می شود. امروزه مدارس نمی توانند تنها به علوم کلاسیک و نوشته های گذشتگان اکتفا کنند، و انتقال و یادگیری آنها را جزو هدف های آموزش و پرورش خود بدانند، بلکه مدارس باید کودکان و نوجوانان جامعه خود را به معلومات و مهارت های زمان خود مجهزکنند(زینلیپور، زارعی وزندی نیا، ۱۳۸۸)، فعالیت های فوق برنامه مجموعه ای از تجارب، فعالیت ها و فرصت هایی است که در درون یا خارج از کلاس درس طراحی و اجراء می شوندو اهدافی نظیر: رفع نارسایی ها ی برنامه درسی، غنی سازی برنامه ها به منظور تعمیق یادگیری، توجه به استعدادها، نیازها و علایق متفاوت شاگردان، کمک به پرورش توانایی های فردی آنان را دنبال می کند و دگرگون ساختن محیط آموزشی و تبدیل آن به محیط پرنشاط و پویا را ممکن می سازند. از سوی دیگر سبب آماده ساختن فراگیران برای ایفای مناسب نقش ها و مسئولیت های اجتماعی می گردند و مشارکت در توسعه مستمر موفقیت های زندگی را در پی دارند(احمدی، ۱۳۸۴).
الیزابت[۱] فعالیت های فوق برنامه را این گونه تعریف می کند، فرصت هایی برای درگیر کردن دانش آموزان و سو بخشیدن به فعالیت های آموزشی و غیرآموزشی که این فعالیت ها تحت نظارت و حمایت مدرسه انجام می گیرند. بسته به مقدار بودجه مدرسه وبرنامه و اهداف آن ها این فعالیت ها در داخل یا خارج از مدرسه صورت می گیرد(الیزابت، ۲۰۰۶). فعالیت های فوق برنامه به عنوان راهکارهایی برای بهبود نظام تعلیم و تربیت شناسایی شده است، و این برنامه ها برروی پیامدهای مختلفی تاثیر دارند که یکی از این پیامدها، عملکرد تحصیلی می باشد.
عملکرد تحصیلی مناسب را یکی از اهداف مهم آموزشی در سطح دنیا می دانند، و همه بر آن هستند تا عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی را شناسایی و هر یک از عوامل موثر بر آن را طوری تنظیم و هدایت کنند تا دانش آموزان هم به رشد و یادگیری بیشتر دست یابند و هم تعداد زیادی از فراگیران را در برگیرد و اکثریت افراد درکلاس درس مشارکت داشته باشند و به موفقیت بالاتر نائل شوند(کیوان فر، ۱۳۷۴). اینکه چه عواملی بر عملکرد تحصیلی تاثیر دارند، یا سهم و مشارکت هر عامل چه اندازه است.، همواره در حیطه های مورد علاقه پژوهشگران تربیتی و حتی روان شناسان تربیتی بوده است(لواسانی و درانی، ۱۳۸۳).
عزیزی کشکوئی اهداف فعالیت های فوق برنامه را به شرح زیر بیان کرده است: ۱- تعمیق فرایند یاددهی و یادگیری در دانش آموزان۲- تکمیل و تقویت محتوای برنامه های درسی۳- غنی سازی برنامه درسی و اوقات فراغت دانش آموزان۴- توسعه منابع یادگیری از مدرسه به خانواده و جامعه ۵- تسهیل در فرایند رشد اجتماعی دانش آموزان ۶- شکوفایی استعدادها و ربط آن به آینده دانش آموزان(زراعتی ایده لو، ۱۳۸۸).
از سوی دیگر عملکرد تحصیلی مناسب و عوامل مؤثر بر آن سال هاست که مورد توجه متخصصان آموزش و پرورش بوده است و از نقطه نظر علمی و کاربردی دارای اهمیت است. هم چنین پیشرفت تحصیلی یکی از عوامل مقبولیت در کلاس درس است و می تواند یکی از عینی ترین و مهم ترین معیارها برای بررسی و ارزیابی و کارایی نظام آموزشی باشد. پس به دلیل پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان یکی از مهم ترین ملاک های ارزیابی عملکرد تحصیلی می باشد( مهرافروز و شهرآرایی، ۱۳۸۱).
به علاوه خودکارآمدی از دیگر ابعاد مهمی است، که در نظام آموزشی به سبب ویژگی عصر حاضر باید در فراگیران رشد کند. خودکارآمدی به قضاوت افراد درباره توانایی هایشان در انجام یک وظیفه یا انطباق با یک موقعیت خاص مربوط است. خودکارآمدی می تواند به باور افراد در خصوص توانایی در اجرا و تصحیح اعمال اساسی زندگی فرد باز گردد. که در موارد مشابه یاور، منیزی، دل کورت[۲] (۲۰۰۱)، خودکارآمدی را به عنوان اطمینان به توانایی های فردی که بر روی عملکرد فرد اثر می گذارد می دانند، علاوه بر این خودکارآمدی به عنوان پیش بینی کننده قوی از تثبیت کار به حساب می آید. یافته های بی شماری این فرضیه را که باور و ایمان به کار می تواند اثرات خاصی روی مهارت خودکارآمدی داشته باشد حمایت می کند( چیو و چنگ[۳]، ۲۰۱۰).
در راستای اهداف پژوهش، تحقیقاتی گزارش کرده اند که باورهای کارآمدی تحصیلی، پیشرفت تحصیلی را تحت تاثیر قرار می دهد( گاسیل و مورفی[۴]، ۲۰۰۴؛ مهید و فولادچنگ، ۱۳۹۱).
همان گونه که مشخص است در هیچ یک از تحیقات انجام شده در ارتباط موضوع پژوهش موردنظر، به طور صریح، به بررسی تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر خودکارآمدی تحصیلی و عملکرد تحصیلی مشخص نگردیده است، این در حالی می باشد که آموزش فعالیت های فوق برنامه می تواند اثر مثبتی بر خودکارآمدی و عملکردتحصیلی داشته باشد. شولروف، تومن و تولی[۵](۲۰۰۸)، فعالیت های فوق برنامه در نگرش نسبت به سواد بخصوص نوشتن و حساب کردن موثر می دانند؛ وان دینچر، داچی و سگرس[۶](۲۰۱۱)، از عوامل مؤثر بر خودکارآمدی دانش آموزان، برنامه های آموزشی و فعالیت های فوق برنامه مدارس را می دانند.
بنابراین تحقیق حاضر به دنبال یافتن پاسخ این سوال است که فعالیت های فوق برنامه چه تاثیری می توانند بر خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی منطقه یک شهرستان بندرعباس داشته باشد، تا در جهت رفع خلا تحقیقاتی ذکر شده گام هایی برداشته شود.
۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق
بدیهی است که کشور ما به مطالعات و تحقیقات مربوط به آموزش و پرورش نوجوانان و جوانان نیاز فراوان دارد، و در این میان لازم است به مسائل و مشکلات مهمی که به نحوی بر خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان موثر است یا لطمه می زند توجه لازم مبزول گردد.
یکی از وظایف اصلی نظام تعلیم و تربیت در هر جامعه، فراهم کردن زمینه و فرصت های مناسب یادگیری به منظور رشد و شکوفایی استعدادهای گوناگون و متنوع دانش آموزان است. علاوه بر نیازهای متنوع دانش آموزان، نیازهای برخاسته از شرایط خاص فرهنگی اجتماعی در ابعاد ملی و محلی و همچنین اقتضائات بین المللی، نظام های آموزشی را با چالش جدی رو به رو نموده است. هر کشور با دیدگاه ها و رویکرد های حاکم بر نظام برنامه ریزی درسی و آموزشی با شیوه های متفاوت به دنبال تدابیر مناسب برای مواجه با چالش های فوق می باشد. یکی از این راه حل های برون رفت از این چالش ها طراحی مناسب فعالیت های فوق برنامه برای پاسخگویی به نیازهای آموزشی دانش آموزان با لحاظ نوعی آزادی عمل و قدرت انتخاب، انجام کارگروهی، وجود انعطاف و سایر ویژگی هاست( نادری و همکاران، ۱۳۹۰).
محصلین را باید به شرکت در فوق برنامه هاتشویق کرد. فعالیت هایی مانند فعالیت های خارج از کلاس که موقعیت به تجربه در آوردن دانش کسب شده در کلاس درس را برای آنها فراهم می کند؛ و تاثیر مستقیمی بر عملکرد تحصیلی دارد( کلیمنک[۷]، ۲۰۰۷). البته نباید ریسک زیادی درگیر شدن در فوق برنامه ها را فراموش کرد زیرا این خود موجب لطمه زدن به تحصیلات دانش آموزان می شود. بنابراین ایجاد تعادل بین فوق برنامه ها و برنامه رسمی مدرسه ضروری به نظر می رسد.
نظام آموزشی و پرورش از ارکان مهم تربیت جامعه می باشند، که مسئولیت عظیم باروری و شکوفایی توانایی های نسل های کنونی و آتی جوامع را برای رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی بر عهده دارند و عوامل بسیاری با یکدیگر عمل می کنند تا یادگیری و پیشرفت در عملکرد تحصیلی برای دانش آموزان حاصل شود. یکی از عوامل مهم در عملکرد تحصیلی، فعالیت های فوق برنامه مدارس می باشد(بیرامی و بهادری، ۱۳۸۹).
یکی دیگر از متغیرهایی که به نظر می رسد فعالیت های فوق برنامه بر آن تاثیر داشته باشد، خودکارآمدی تحصیلی است، که مورد توجه معلمان، مربیان و والدین قرار گرفته است. از سوی دیگر باورهای خودآمدی در موفقیت تحصیلی و پیشرفت در عملکرد تحصیلی نقش مهمی ایفاء می کند، تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان داده که میان خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی رابطه مستقیمی وجود دارد، از این رو بررسی خودکارآمدی و راه های ایجاد خودکارآمدی در مدارس مهم به نظر می رسد. در محیط های تحصیلی خودکارآمدی به باور دانش آموزان در ارتباط با توانایی انجام وظایف درسی اشاره دارد. دانش آموزانی که معتقدند در تحصیل می توانند موفق باشند. تمایل و تلاش و استقامت بیشتری در انجام وظایف درسی نشان می دهند و به توانایی خود اطمینان بیشتری دارند( کارول و همکارن، ۲۰۰۹).
اما در زمینه تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر خودکارآمدی تحصیلی و عملکرد تحصیلی تحقیقات کمی انجام گرفته است لذا انجام این پژوهش و نتایج حاصل از آن، می تواند به عنوان راه حلی برای مسائل موجود در عملکرد تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان در حوزه روانشناسی تربیتی بکار رود، و نتایج آن به منظور استفاده دانش آموزان؛ والدین؛ معلمان و نظام آموزش و پرورش کل استان به عنوان یک راهنمای مناسب مدنظر قرار گیرد. همچنین پاسخ گوی سوال بسیاری از والدین، معلمان و دست اندرکاران آموزش و پرورش باشد.
۱-۴ اهداف تحقیق
۱-۴-۱ هدف کلی :
تعیین اثر فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی و عملکردتحصیلی دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس.
۱-۴-۲ اهداف اختصاصی:
- تعیین اثر فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس.
- تعیین اثر فعالیت های فوق برنامه بر عملکردتحصیلی در دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس.
۱-۵ سوالات تحقیق
۱-۵-۱٫ سوال اصلی تحقیق
چگونه فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی و عملکردتحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد؟
۱-۵-۲٫ سوالات اختصاصی تحقیق
چگونه فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد؟
چگونه فعالیت های فوق برنامه بر عملکردتحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد؟
۱-۶ فرضیه های تحقیق
۱-۶-۱٫ فرضیه کلی:
فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی و عملکردتحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد.
۱-۶-۲٫ فرضیات اختصاصی:
فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد.
فعالیت های فوق برنامه بر عملکردتحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد.
۱-۷ محدوده تحقیق
۱-۷-۱ محدوده مکانی:
شامل مدارس راهنمایی منطقه ۱ شهرستان بندرعباس انجام شد.
۱-۷-۲ محدوده زمانی:
این تحقیق در بهار و تابستان( نیمه اول سال) ۱۳۹۳ انجام شد.
۱-۸ تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق
۱-۸-۱٫ تعریف مفهومی:
فعالیت های فوق برنامه
