عنوان صفحه
۵-۱-۶- حفظ ارتباط با شیعیان و علویان ۵۳
۵-۱-۷- مقابله با تبلیغات ضد علوی ۵۴
۵-۱-۸- مهاجرت علویان و شیعیان به ایران ۵۵
۵-۱-۹- تربیت شاگردان ۵۵
۵-۲- نیشابور ۵۶
۵-۲-۱- تشیع در نیشابور ۵۷
۵-۳- کاشان ۵۹
۵-۴- طبرستان ۶۳
۵-۴-۱- کوچهاى سادات علوى به طبرستان و دیلم ۶۵
۵-۴-۲- زهد و پارسایى علویان ۶۹
۵-۴-۳- ستم حاکم طاهرى طبرستان ۶۹
۵-۴-۴- علل گسترش فرهنگ شیعی در دوره‌ی علویان ۷۰
۵-۵-همدان ۷۶
۵-۶- فارس ۷۷
۵-۷- کرج ۷۸
۵-۸- ری ۷۹
۵-۹- اصفهان ۸۱
نتیجه‌گیری ۸۴
منابع و مآخذ ۸۶
مقدمه
موضوع گسترش تشیع در ایران به واسطه عوامل مختلف و از جمله ادعاها، سئوالات و ابهاتی که مستشرقین و بعضی از نویسندگان در این زمینه مطرح کرده اند از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و برای همین؛ بررسی موضوع پراکندگی جغرافیایی تشیع در ایران و به ویژه در قرون نخستین اسلامی می تواند به شفافیت مسائل تاریخی و تبیین و تحلیل درست مطالب کمک نماید و بدین لحاظ این موضوع انتخاب گردیده تا شاید دریچهای نو فراروی مخاطبان عرضه نماید.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
فصل اول این نوشتار، به کلیات تحقیق اختصاص یافته و در آن پس از تعریف و بیان مسئله، اهمیت وضرورت انجام تحقیق، جنبه جدید بودن و نوآوری در پژوهش، سوالات پژوهش، اهداف پژوهش، فرضیات، مرور و نقد پژوهشهای گذشته، روش انجام پژوهش، روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و واژهگان کلیدی بیان شده است.
در فصل دوم برای تبیین و شناخت درست مطالب؛ ابتدا توضیح مختصری درباره واژه تشیع، سابقه آن در زمان پیامبر (ص) و معنای اصطلاحی آن آمده است و سپس به دلایل گرایش ایرانیان به تشیع پرداخته شده است. این امر با بررسی و تحلیل منابع و مراجعه به دیدگاه‌های نویسندگان مشخص میگردد که پذیرش تشیع در بین ایرانیان به صورت تدریجی بوده است که برای آن دلایلی شامل: تشییع آیین نجات بخش، نزدیکی امام علی (ع) به پیامبر (ص) و شخصیت استثنایی ایشان در اسلام، حمایت امام علی (ع) از ایرانیان در زمان خلافت، کسب حقایق تاریخ اسلام از زبان امام علی (ع)، آشنایی ایرانیان با صحابه کبار شیعی رسول خدا (ص)، ظلم و اجحاف در حق موالی، مظلومیت شیعیان و سیاستهای ضد دینی حکومتهای اموی و عباسی بیان گردیده است.
در فصل سوم با عنوان پراکندگی مناطق شیعه نشین ایران در قرن نخست هجری به جریان شکل‌گیری تشیع در بین موالی با محوریت مداین پرداخته شده است و دلایل پیوستن آنان به تشیع، حضور موالی در قیام مختار ثقفی و عبدالرحمن بن اشعث به بحث گذاشته شده است و سپس جریان نفوذ و گسترش تشیع در اهواز، یزد و نواحی شرقی ایران توضیح داده شده است.
فصل چهارم به پراکندگی مناطق شیعه نشین ایران در قرن دوم هجری اختصاص یافته و در آن روند شکل‌گیری تشیع در شهرهای قم، آوه، فراهان، کاشان، به بحث گذاشته شده است و بالاخره فصل پنجم با عنوان پراکندگی مناطق شیعه نشین ایران در قرن سوم هجری ابتدا موضوع شکل‌گیری هجرت امام رضا (ع) به خراسان و اقدامات و فعالیتهای آن حضرت برای گسترش تشیع بود و سپس روند گسترش تشیع در مناطق مختلف ایران شامل: خراسان، نیشابور، کاشان، ری، همدان و شمال ایران و به خصوص طبرستان توضیح داده شده است.
فصل اوّل:
کلیات تحقیق
درآمد
در این بخش برای ورود به بحث اصلی رساله ابتدا کلیات تحقیق طرح گردیده که در آن تعریف و بیان مسئله، سوالات پژوهش، روش انجام پژوهش، اهداف پژوهش، اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، جنبه جدید بودن و نوآوری در پژوهش و مرور و نقد پژوهشهای گذشته آمده است.
۱-۱-تعریف و بیان مسئله
روند گسترش تشیع در ایران به واسطه عوامل مختلف از طرف مستشرقین و نویسندگان مورد توجه قرار گرفته و برای همین سئوالات و ابهامات زیادی در این زمینه مطرح گردیده است. روند گسترش تشیع در ایران به صورت تدریجی بوده است و به خصوص بعد از سال ۳۵ هجری و استقرار خلافت امام علی (ع) در شهر کوفه تحت تأثیر عوامل مختلف دامنه آن به ایران کشیده شد. البته شیعیان ابتدایی همگی عرب بوده اند و ایرانیان و موالی بعد از آنان به تشیع روی آوردهاند، که فرایند گسترش آن طولانی بوده است که در این راستا بررسی و تحلیل پراکندگی جغرافیایی تشیع در ایران و به ویژه در قرون نخستین اسلامی می تواند به شفافیت مسائل تاریخی و تبیین و تحلیل درست مطالب کمک نماید. به علت وجود سوالات مختلف و نظرات متعدد ابتدا باید این سوال پاسخ داده شود که علل پذیرش تشیع در بین ایرانیان چه بوده است، که میتوان این امر را با بررسی و تحلیل منابع و مراجعه به دیدگاه‌های نویسندگان مشخص کرد. موضوع دیگر در ارتباط با این موضوع بررسی و تحلیل پراکندگی مناطق شیعه نشین ایران در قرن اوّل هجری میباشد که باید با توجه به جایگاه و نقش موالی در مورد بررسی قرار گیرد. زمینه‌های گسترش تشیع در بین موالی، حضور موالی در قیام مختار ثقفی و عبدالرحمن بن اشعث و سپس جریان نفوذ و گسترش تشیع در شهرهای اهواز، یزد و نواحی شرقی ایران دارای اهمیت اساسی است.
در ارتباط با موضوع پراکندگی مناطق شیعه نشین ایران در قرن دوم که تحت تأثیر مهاجرت اعراب شیعی و همچنین فرار علویان و شیعیان به داخل خاک ایران گسترش پیدا کرد در شهرهای قم، آوه، فراهان، کاشان و. . . قابل بررسی است. در نهایت اینکه پراکندگی مناطق شیعه نشین ایران در قرن سوم هجری شامل: خراسان، نیشابور، کاشان، ری، همدان و شمال ایران و به خصوص طبرستان و همچنین موضوع شکل گیری هجرت امام رضا (ع) به خراسان و اقدامات و فعالیتهای آن حضرت برای گسترش تشیع باید مورد ارزیابی قرار گیرد. بنابراین بررسی پراکندگی جغرافیایی تشیع در ایران از آغاز تا پایان قرن سوم هجری مسأله این تحقیق میباشد.
۱-۲- سوالات پژوهش
۱-۲-۱- سوال اصلی
روند گسترش و نفوذ تشیع و پراکندگی جغرافیایی آن در ایران در سه قرن نخست هجری چگونه بوده است؟
۱-۲-۲- سوالات فرعی
علل گرایش ایرانیان به تشیع در سه قرن نخست هجری چه بوده است؟
روند گسترش و نفوذ تشیع در ایران و وضعیت استقرار شیعیان در مناطق مختلف جغرافیایی ایران در قرن نخست هجری چگونه بوده است؟
روند گسترش و نفوذ تشیع در ایران و وضعیت استقرار شیعیان در مناطق مختلف جغرافیایی ایران در قرن دوم هجری چگونه بوده است؟
روند گسترش و نفوذ تشیع در ایران و وضعیت استقرار شیعیان در مناطق مختلف جغرافیایی ایران در قرن سوم هجری چگونه بوده است؟
۱-۳- روش انجام پژوهش
روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است که دربخش توصیفی آن به ذکر مراکز شیعه نشین و ویژگی‌های این مناطق ودربخش تحلیلی به علل گسترش تشیع دراین مناطق اشاره می‌شود بدین منظور ابتدا منابع اصلی شناسایی و دسته‌بندی و پژوهش‌ها و مقالات بررسی و فیش‌برداری شده و در نهایت در قالب سازماندهی اولیه پژوهش سامان یافته و تدوین گردیده است.
