در مورد علت وجود چنین حقی برای مجمع عمومی فوق‌العاده باید گفت: همان طوری که شرکت سهامی با قصد و اراده سهامداران تشکیل می‌شود، با قصد و اراده اکثریت آنان نیز منحل می‌شود. دلایل زیادی میتوانند باعث انحلال شرکت بموجب تصمیم مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام شوند اما از دلایلی که اغلب باعث انحلال شرکت به موجب تصمیم مجمع عمومی فوق‌العاده می‌شوند میتوان موارد زیر را نام برد:
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۱-مواردی که ادامه فعالیت شرکت به صلاح و به نفع سهامداران نباشد، به عنوان مثال یک شرکت تولیدی که به علت قدیمی بودن تکنولوژی دستگاه های خود قادر به رقابت مناسب با شرکت‌های مجهز به دستگاه های پیشرفته نیست و همین طور توان تکنولوژی روز را ندارد با توجه به عدم بازدهی مناسب بهتر است منحل شود زیرا ادامه فعالیت شرکت به صرفه وصلاح سهامداران نیست.
۲-در صورتی که انجام موضوع شرکت مشکل شود، بعنوان مثال شرکت کاغذ سازی بعلت نبود مواد اولیه در نتیجه تحریم در ادامه فعالیت خود با مشکل اساسی که همان تهیه مواد اولیه است روبرو می‌شود به همین خاطر بهتر میبیند انحلال خود را اعلام نماید.
۳-عدم هماهنگی مناسب بین سهامداران، بعنوان مثال دو دستگی شدن سهامداران ودر نتیجه عدم هماهنگی بین آنها باعث می‌شود که شرکت نتواند تصمیمات واقدامات لازم راجهت انجام مطلوب فعالیتهای شرکت اتخاذ نماید طوریکه منافع شرکت در معرض خطرات زیادی قرار میگیرد در اینجا نیز بهتر آن است که شرکت را منحل نمود.
۴-درمواردیکه منافع شرکت با خطر روبرو می‌شود، بعنوان مثال یک شرکت ساختمان سازی که بعلت روبرو شدن با زلزله‌های متعدد وحوادث قهری دیگر از قبیل سیل وطوفان، منافع خودرا در خطر میبیند بهتر است به حیات شرکت خاتمه دهد.
۵-کم بودن سرمایه شرکت که باعث میشودکه شرکت نتواند موضوع فعالیت خودرا انجام دهد بعنوان مثال سرمایه گذاری در امر ساختمان سازی نیاز به سرمایه فراوانی دارد.حال اگر شرکتی برای این منظور تشکیل شود ولی سرمایه آن کافی برای انجام عملیات شرکت نباشد ونیز نتواند سرمایه خود را افزایش دهد چاره‌ای ندارد جز اینکه شرکت را منحل اعلام کند.
علاوه بر دلایل ذکر شده، دلایل زیاد دیگری نیز وجود دارد که موجب انحلال شرکت توسط مجمع عمومی فوق‌العاده می‌شوند. البته ذکر این نکته ضروری است که در مواقعی که مشکل ازناحیه موضوع شرکت باشد مجمع عمومی فوق‌العاده می‌تواند موضوع شرکت را تغییر دهد که لازمه آن تغییر در اساسنامه شرکت است.
مورد دیگری که ممکن است مجمع عمومی فوق‌العاده به استناد آن شرکت را منحل نماید مربوط به ماده ۵ ل. ا. ق. ت است در صورتیکه سرمایه شرکت بعد از تاسیس به هر علت از حداقل مذکور در این ماده کمتر شود و مجمع عمومی فوق‌العاده نتواند و یا نخواهد سرمایه شرکت را تا میزان حداقل مقرر افزایش دهد از طرفی تمایل به تبدیل شرکت هم نزد سهامداران وجود نداشته باشد می‌تواند شرکت را منحل نماید.
مبحث چهارم: تبدیل شرکت
بحث تبدیل شرکت در چندین مواد قانون تجارت از جمله ماده ۵. ل.ا.ق.ت (تغییر شکل شرکت سهامی به یکی از شرکت‌های مذکور در قانون تجارت) ماده ۱۳۵ قانون تجارت (در مورد تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی) ماده ۱۸۹ قانون تجارت (تبدیل شرکت نسبی به شرکت سهامی) و ماده ۲۷۸. ل.ا.ق.ت (تبدیل شرکت سهامی خاص به عام) پیشبینی شده است که از موارد بالا تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام موضوع مواد ۵ و ۲۷۸ ل.ا.ق.ت موضوع بحث است که مورد بر رسی قرار میگیرد.
مهمترین مسئله‌ای که در رابطه با تبدیل شرکت مطرح می‌شود ، در رابطه با تعدات صاحبان سهام است. به این معنی که تبدیل شرکت نباید موجب ازدیاد تعهدات صاحبان سهام شود ولی اگر تبدیل شرکت موجب افزایش تعهدات صاحبان سهام شود، تبدیل امکان پذیر نخواهد بود مگر آنکه کلیه صاحبان سهامی که تعهدات آنها افزایش یافته به تبدیل شرکت رضایت دهند. در مورد عدم افزایش تعهدات سهام بدون رضایت کلیه شرکا یا سهامداران دو دلیل میتوان مطرح کرد:
دلیل اول - مطابق ماده ۹۴. ل.ا.ق.ت «هیچ اکثریتی نمی‌تواند بر تعهدات صاحبان سهام بیفزاید. »
دلیل دوم - «آنکه اگر به مواد قانونی که در آنها تبدیل بعضی از شرکت‌های تجاری پیشبینی شده‌اند دقت کنیم خواهیم دید که در همه موارد تبدیل ، تعهدات شرکت یا تغییر نمی‌کند (تبدیل سهامی خاص به سهامی عام) یا کمتر می‌شود. (تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی )» ۱
گفتار اول: تبدیل شرکت‌های سهامی خاص به عام موضوع ماده ۲۷۸ ل.ا.ق.ت
مطابق ماده ۲۷۸. ل.ا.ق.ت شرکت سهامی خاص با شرایط ذیل می‌تواند به شرکت سهامی عام تبدیل شود:
۱- اولین و مهمترین شرط برای تبدیل شرکت‌های سهامی خاص به سهامی عام این است که این تبدیل باید به تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت‌های سهامی خاص برسد.
۲- سرمایه آن حداقل به میزانی باشد که برای شرکت‌های سهامی عام مقرر شده است مطابق ماده ۵. ل.ا.ق.ت حداقل سرمایه شرکت‌های سهامی عام در موقع تاسیس پنج میلیون ریال است. اگر سرمایه ثبت شده شرکت سهامی خاص از حداقل مقرر در ماده ۵ کمتر باشد ، باید با رعایت مقررات مربوط به پذیره نویسی عمومی از طریق عرضه و فروش سهام جدید اقدام به افزایش سرمایه به میزان حداقل سرمایه شرکت سهامی عام یا بیشتر از آن نماید. در این مورد مرجع ثبت شرکت‌ها پس از وصول تقاضا و سایر مدارک مربوط به تبدیل شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام و تطبیق آنها با مقررات قانون، در صورتیکه شرکت بتواند با افزایش سرمایه از طریق پذیره نویسی به شرکت سهامی عام تبدیل شود اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی سهام را صادر خواهد کرد. (ماده ۲۸۲. ل.ا.ق.ت ).
۳- تادیه تمامی مبلغ سهام جدید، در صورتیکه شرکت سهامی خاص از طریق پذیره نویسی عمومی اقدام به افزایش سرمایه نماید. در غیر اینصورت شرکت نمی‌تواند به شرکت سهامی عام تبدیل شود. (ماده ۲۸۳. ل.ا.ق.ت)
۴- دو سال تمام از تاریخ تاسیس و ثبت شرکت گذشته باشد. (ماده ۲۷۸.ل.ا.ق.ت)
۵- دو ترازنامه شرکت سهامی خاص به تصویب مجمع عمومی عادی صاحبان سهام رسیده باشد. [۳۴]
۶-اساسنامه آن با رعایت مقررات این قانون در مورد شرکت‌های سهامی عام تنظیم یا اصلاح شده باشد. [۳۵]
گفتار دوم: تبدیل شرکت موضوع ماده ۵ ل.ا.ق.ت
قانونگذار در شرکت‌های سهامی بر خلاف شرکت‌های دیگر ، حداقل سرمایه را که شرکت در هنگام تاسیس باید داشته باشد تعیین کرده است. مطابق ماده ۵. ل. ا. ق. ت «در موقع تاسیس سرمایه شرکت‌های سهام عام از ۵ میلیون ریال و سرمایه شرکت‌های خاص از یک میلیون ریال نباید کمتر باشد » حال اگر بعد از تاسیس شرکت ، سرمایه شرکت بهر دلیل از حداقل مذکور در ماده ۵ کمتر شود شرکت باید در طی یکسال مبادرت به افزایش سرمایه تا حداقل مقرر شده نماید. اما اگر نتواند ظرف یکسال مشکل کمبود سرمایه را برطرف سازدجهت ادامه فعالیت شرکت یک راه بیشتر ندارد و آن این است که شرکت را به نوع دیگری از انواع شرکت‌های مذکور در قانون تجارت تبدیل نماید. به این دلیل که قانونگذار برای سایر شرکت‌ها حداقل سرمایه را مشخص نکرده ، شرکت می‌تواند با هر سرمایه‌ای که در اختیار دارد به شرکت دیگری تغییر شکل یابد.
در اینجا به بررسی تبدیلی هایی که می‌تواند مطابق ماده پنج صورت گیرد ، می‌پردازیم.
۱- تبدیل سهامی خاص به سهامی عام :
چنین تبدیلی در ماده ۲۷۸. ل. ا. ق. ت پیشبینی شده است اما در این قسمت یعنی تبدیل موضوع ماده ۵ نمی‌توان شرکت سهامی خاص را به شرکت سهامی عام تبدیل کرد. مطابق ماده ۵ حداقل سرمایه شرکت سهامی عام بیشتر از حداقل سرمایه شرکت سهامی خاص است. و شرکت سهامی خاص که سرمایه آن به کمتر از حداقل مقرر در هنگام تاسیس رسیده ، نمی‌تواند به شرکت سهامی عام که حداقل سرمایه آن در هنگام تاسیس بیشتر است تبدیل شود.
۲- تبدیل شرکت سهامی عام به شرکت سهامی خاص
این تبدیل با توجه به آنکه حداقل سرمایه شرکت سهامی خاص از شرکت سهامی عام کمتر است قابل انجام است.
۳- تبدیل شرکت سهامی به شرکت تضامنی
تبدیل شرکت سهامی به شرکت تضامنی به دلیل افزایش تعهدات صاحبان سهام امکان‌پذیر نیست، مگر آنکه مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام بتواند رضایت همه سهامداران را جلب نماید. مطابق ماده ۱۱۶ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ مسئولیت شرکا در شرکت تضامنی نامحدود و نسبت به تمام دیون شرکت است حال آنکه مسئولیت صاحبان سهام به میزان مبلغ اسمی سهام آنهاست و غیر از آن مسئولیتی ندارند. دکتر ستوده تهرانی نیز همین نظر را پذیرفته و عقیده دارد که اگر تمام شرکاء موافقت نمایند، تبدیل شرکت سهامی به تضامنی مجاز خواهد بود[۳۶].
۴- تبدیل شرکت سهامی به شرکت نسبی
در مورد تبدیل شرکت سهامی به شرکت نسبی با توجه به اینکه مطابق ماده ۱۸۶ قانون تجارت هر یک از شرکا شرکت نسبی به نسبت سرما یه‌ای که در شرکت دارند مسئول تادیه قروض شرکت هستند میتوان گفت: که تبدیل شرکت باعث افزایش تعهدات صاحبان سهام می‌شود که مسئولیت انها محدود به سرمایه‌ای است که به شرکت آورده‌اند. به همین دلیل مجاز نخواهد بود مگر آنکه کلیه سهامداران با تبدیل شرکت موافق باشند. رویه قضایی [۳۷] همانند دکتر ستوده تهرانی [۳۸] این نظر را پذیرفته است .
۵- تبدیل شرکت سهامی به شرکت با مسئولیت محدود
این تبدیل با رضایت دو سوم از سهامداران حاضر در جلسه رسمی مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت‌های سهامی امکان پذیراست. به این معنی که مسئولیت شریک شرکت با مسئولیت محدود همانند شریک شرکت سهامی ، محدود به سرمایه‌ای است که پرداخت کرده یا تعهد پرداخت آنرا نموده است. و چون در تبدیل شرکت سهامی به شرکت با مسئولیت محدود ، تعهدات صاحبان سهام افزایش نمی‌یابد نیازی به موافقت کلیه سهامداران نمی‌باشند .
۶- تبدیل شرکت سهامی به شرکت مختلط سهامی یا مختلط غیر سهامی.
در مورد این تبدیل باید گفت: در صورتیکه دو یا چند سهامدار شرکت سهامی قبول نمایند که به عنوان شرکاء ضامن مسئولیت نامحدودی داشته باشند میتوان شرکت سهامی را به شرکت مختلط سهامی یا مختلط غیر سهامی تبدیل نمود ، بدون آنکه نیازی به موافقت همگی سهامداران باشد. به این خاطر که این تبدیل فقط باعث افزایش تعهدات سهامدارانی می‌شود که بعنوان شرکاء ضامن وارد شرکت می‌شوند که این اشخاص نیز رضایت خود را اعلام کرد‌اند. اما در مورد سایر سهامداران باید گفت که: تبدیل شرکت موجب افزایش تعهدات آنها نخواهد شد به این دلیل که آنها بعد از تبدیل شرکت بعنوان شرکاء سهامدار در شرکت مختلط سهامی و شرکاء با مسئولیت محدود در شرکت مختلط غیر سهامی شناخته می‌شوند که مطابق مواد ۱۴۱ و ۱۶۲ قانون تجارت مسئولیت انها تا میزان همان سرمایه‌ای است که به شرکت آورده یا خواهند آورد نتیجه اینکه در صورت وجود دو یا چند شریک ضامن، مجمع عمومی فوق‌العاده می‌تواند با رضایت دو سوم سایر سهامداران حاضر در جلسه رسمی تبدیل را عملی سازد.
مبحث پنجم: صدور سهام ممتاز
از مهمترین اقداماتی که اکثریت به استناد اختیارات خود در شرکت‌های سهامی اعمال می‌کند و به موجب آن اقلیت را تحت فشار می‌گذارد، ترتیب دادن سهام ممتاز است. به استناد تبصره ۲ ماده ۲۴ ل. ا. ق. ت سهام ممتاز، سهامی است که برای آن مزایایی در نظر گرفته‌اند اما اینکه این مزایا چه می‌تواند باشد و اینکه حد و مرز آن چگونه است و در چه موضوعاتی صادر می‌شود توسط قانونگذار مشخص نشده است. این مساله شاید ما را به یکی از پیچیده‌ترین مباحث قانون تجارت که ممکن است اصول و فلسفه وجودی شرکت تجاری را به مخاطره بیندازد روبرو سازد.
هر چند در تبصره ۲ ماده ۲۴ آمده، قائل شدن مزایا برای سهام شرکت باید در چارچوب مقررات قانون تجارت باشد ولی با توجه به اینکه در مواد بعدی قانون تجارت محدودیت خاص و یا مشخصی برای در نظر گرفتن نوع مزایا برای سهامداران پیشبینی نشده است، سهامداران اکثریت میتوانند از اختیارات خود استفاده نمایند و هر گونه مزایایی بخواهند برای سهامداران مد نظر خود فراهم نمایند.
البته ماده ۹۴ ل. ا. ق. ت که به موجب آن هیچ اکثریتی نمی‌تواند بر تعهدات صاحبان سهام بیفزاید می‌تواند در مواردی برای سهامداران اکثریت در صدور سهام ممتاز ایجاد محدودیت نماید.
برابر بند ۶ ماده ۸ ل. ا. ق. ت موسسین میتوانند در هنگام تهیه طرح اساسنامه شرکت وجود سهام ممتاز را پیشبینی نمایند که در صورت وجود چنین قصدی، موسسین می‌بایستی موارد ذیل را در طرح اساسنامه بگنجانند. ۱- تعداد سهام ممتاز ۲- خصوصیات و امتیازات این گونه سهام
قید موارد فوق در طرح اساسنامه شرکت سهامی عام از مهمترین نکاتی است که قانونگذار هنگام ارائه طرح اساسنامه شرکت پیشبینی کرده است از این لحاظ که در نزد علاقمندان به پذیره نویسی و خرید سهام شرکت وجود یا عدم وجود سهام ممتاز و امتیازات در نظر گرفته شده برای اینگونه سهام و نحوه استفاده از آن می‌تواند بیانگر خیلی از مسائل آینده شرکت و خصوصیات اکثریت سهامداران شرکت باشد. چه بسا اشخاص زیادی پس از پیشبینی وجود چنین سهامی حاضر به عضویت در چنین شرکتی نگردند به همین دلیل قانونگذار مقرر داشته که طرح اساسنامه شرکت می‌بایستی جهت علاقمندان به پذیره نویسی سهام شرکت به مرجع ثبت شرکت‌ها تسلیم شود تا اشخاص با مراجعه به آن و بررسی شرایط اساسنامه در رابطه با عضویت خود در شرکت تصمیم گیری نمایند.
به لحاظ با اهمیت بودن سهام ممتاز و اینکه وجود یا عدم وجود آن یکی از عوامل تاثیرگذار در ورود اشخاص به شرکت می‌باشد، قانونگذار در ماده ۱۷۴ ل. ا. ق. ت پیشبینی کرده، که، یکی از نکاتی که می‌بایستی در هنگام افزایش سرمایه در طرح اعلامیه پذیره نویسی قید شده باشد عبارتست از «اگر سهام ممتاز منتشر شده باشد تعداد و امتیازات آن»
شاید گفته شود صرف پیشبینی سهام ممتاز در طرح اساسنامه شرکت سهامی عام به معنای نهایی شدن وجودسهام ممتاز نیست و مجمع عمومی می‌بایستی وجود سهام ممتاز را از طریق تصویب اساسنامه تایید و نهایی نماید. در جواب میتوان گفت با توجه به آنکه، غالباً موسسین از بیشترین سهام برخوردارند و قدرت اکثریت به نحوی در دست آنهاست میتوانند موضوع را در مجمع عمومی موسس تصویب نمایند که در این حالت راه برگشتی برای پذیره نویس وجود نداردوالزاما می‌بایستی وجود سهام ممتاز را بپذیرد. به استناد ماده ۷۹ و ۸۱ ل. ا. ق. ت تنها اشخاصی که ممکن است از شرکت خارج شوند صاحبان آورده غیر نقد و مطالبه کنندگان مزایایی هستند که آورده غیرنقد و یا مزایای مطالبه شده آنان به تصویب مجمع عمومی موسس نرسیده است.
مسائل و مشکلات فوق الذکر در هنگام تاسیس شرکت سهامی خاص مصداق ندارد. به این دلیل که کلیه سهامداران باید اساسنامه شرکت راامضا نمایند و بدیهی است امضا اساسنامه به منزله قبول تمامی مندرجات آن است و با توجه به اینکه در شرکت‌های سهامی خاص غالبا اعضا با یکدیگر آشنایی و قرابت دارند و در واقع اقلیت و اکثریت به آن معنایی که در شرکت‌های سهامی عام نمود پیدا می‌کند مطرح نمی‌شود حتی اگر بعد از تاسیس، شرکت بخواهد اقدام به صدور سمام ممتاز نماید عملاً با مشکل چندانی روبروی نمی‌شود. در مورد اشخاصی که بعد از تاسیس شرکت قصد خرید سهام شرکت‌های سهامی خاصی را دارند نیز این مشکل منتفی است شخص خریدار با بررسی وضعیت موجود شرکت و تمامی جوانب آن اگر وجود سهام ممتاز و مزایای مربوط به آن را منصفانه تشخیص بدهد وارد شرکت می‌شود در غیر این صورت از خرید سهام صرفنظر می کند.
البته، این مشکل در حالتی که شرکت سهامی خاص بعد از تاسیس شرکت موفق به جذب تعدادی سهامدار می‌گردد می‌تواند بروز نماید و بعد از آنکه شرکت تا حد نیاز خود سرمایه و سهامدار جدید جذب نمودسهامداران اکثریت میتوانند با صدور سهام ممتاز حقوق سهامداران اقلیتی را که بعداً وارد شرکت شده‌اند تضییع نماید.
علیرغم امکان سوء استفاده اکثریت در جهت پیشبینی سهام ممتاز در جلسه مجمع عمومی موسس، مشکل دیگری که می‌تواند وضعیت سهامداران اقلیت را با چالش جدی مواجه کند مربوط است به وضع ماده ۴۲ ل. ا. ق. ت.
بعد از شروع فعالیت شرکت و زمانی که شرکت در نتیجه پیشرفت وضعیت مطلوبی بدست می‌آوردمجمع عمومی فوق‌العاده می‌تواند با سوء استفاده از قدرت اکثریت اقدام به ترتیب دادن سهام ممتاز به نفع اشخاص مد نظر خود نماید اینجاست که اکثریت سهامداران میتوانند قدرت واقعی خود را در جهت صدور سهام ممتاز به سهامداران اقلیت نشان دهند.
هر چند خیلی‌ها معتقدند سهام ممتاز سهام استثنایی است و در مواردی که شرکت احتیاج به تشریک مشاعی افراد بصیر و متخصص و یا ازدیاد سرمایه دارد و از طریق عادی امکان جلب چنین افراد یا چنین سرمایه‌ای در بین نیست سهام ممتاز با تصویب با تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده ترتیب داده می‌شود. [۳۹]
در بررسی نظر فوق میتوان گفت اگر سهام ممتاز در آن گونه شرایط پیشبینی شود نه تنها اکثریت از اختیارات خود سوءاستفاده ننموده بلکه با حسابگری و دقت نظر خود شرکت را از انحلال یا ورشکستگی نجات داده و یا باعث پیشرفت و موفقیت بیشتر شرکت شده‌اند که این امر هم به نفع کلیه سهامداران است.
مشکل اینجاست که برابر ماده ۲۴ و ۴۲ ل. ا. ق. ت و سایر مواد قانون منعی در ترتیب دادن سهام ممتاز به نفع سهامداران حاضر شرکت وجود ندارد و اکثریت سهامداران میتوانند با تبانی یکدیگر اقدام به صدور سهام ممتاز بنفع بعضی از سهامداران حاضر شرکت که مد نظر آنان هست، نمایند.
